^ СИПЕТЬ несов. туьтер кьур (туьтер ифей) ванцелди рахун; туьтуьнай хирт авун; пус-пус авун.

СИПЛЫЙ туьтер ифей; чIур хьайи, туьтер кьур, пуспусдай, хирт ийидай (ван).

^ СИПНУТЬ ванер ифин, ван чIур хьун (туьтер ифена).

СИРЕНА сирена (1. къадим замандии грекрин мифологияда, махара, морякар гьуьлуьн хаталу, телеф жедай чкайриз чIугвадай, гьуьлуьн руш. 2. тех. автомобилдин, пароходдин кIеви къати ван ийидай сигнал гудай, гудок ядай алат).

СИРЕНЕВЫЙ 1. сирендин (см. сирень). 2. экуь фичIи рангунин, экуь мулд-цуьквед рангунин.

СИРЕНЬ ж мн. нет. бот. сирень (экуь фичIи рангунин, туьнт хъсан ни къведай цуькверин кулар, галгамар жедай са ттар ва гьадан цуьквер).

^ СИРОП сироп (емишрикай шекер кваз расай ширин экьи яд).

СИРОТА етим.

СИРОТЕТЬ несов. етим хьун.

СИРОТЛИВЫЙ етимдин хьтин, етим хьтин. ялгъуз, пелеш, сефил.

СИРОТСКИЙ етимдин; етимрин.

СИРОТСТВО мн. нет етимвал.

СИСТЕМА 1. система (1. затIар, крар, фикир, вакъиаяр са тайин алакъада аваз, галай-галайвал дуьздаказ эцигунин, дуьзмишунин ва я дуьзмиш хьунин, кьиле тухунин ва я кьиле финин къайда, тартиб; солнечная система ракъинин система; система воспитания тербиядин (тербия гунин) система, къайда; речная система вацIун система, яни гьа вацIук акахьзавай ятарни, вацIарни галаз гьа вацI. 2. са затIунин къурулуш, туькIуьр хьун; самолёт новой системы цIийи системадин, яни цIийи къайдада туькIуьрнавай самолёт. 3. са кIвалах тухузвай, сад тир идарадик ва я тешкилатдик квай вири идарайрин ва я тешкилатрин кIватIал; он работает в системе министерства просвещения ада просвещениедин министерстерстводин сисгемада, мес. школада, ОНО-да, кIвалахзава). 2. къайда; адет; у него вошла в систему прогулки по утрам гьар йкъуз пакамахъ къекъуьн адан адет (къайда) хьанва.

СИСТЕМАТИЗАЦИЯ мн. нет, см. систематизировать.

СИСТЕМАТИЗИРОВАТЬ сов. и несов. системада ттун; къайдада ттун.

СИСТЕМАТИКА 1. системада ттун; са тайин системадалди группайриз ччара авун (затIар, вакъиаяр). 2. систематика (мес. набататрин ва гьайванрин классификация, классриз пай хьун, система).

СИСТЕМАТИЧЕСКИЙ 1. системада авай, системадалди тир; система авай, системалу. 2. гьамиша къайдадалди, вахт-вахтунда жедай, гьамишан.

СИСТЕМАТИЧНЫЙ ск, систематический.

СИТЕЦ чит.

СИТЕЧКО бицIи саф, гъвечIи саф.

СИТНИК I разг. сафунай ягъай къуьлуьн гъуьруьн фу.

СИТНИК II бот. ситник (къацуз ухшар са эчIедан хъач, векь).

СИТНЫЙ 1. сафунай ягъай (гъуьр). 2. сафунай ягъай къуьлуьн гъуьруьн (фу).

СИТО саф, элег.

СИТУАЦИЯ ситуация (авайгьал; гьалар; шартIар); сложная ситуация четин акахьай гьалар; выгодная ситуация менфятлу гьалар (шартIар, гьал).

СИТЦЕВЫЙ 1. читерин, читер храдай. 2. читинин (читиникай авур).

СИТЦЕНАБИВНОЙ читериз нехишар акъуддай (мес. фабрик).

СИТЦЕПЕЧАТАНИЕ читериз нехишар акъудун.

СИФИЛИС мн. нет сифилис (садакай. садахъ галукъдай пис азар).

СИФИЛИТИК сифилис квайди.

СИФИЛИТИЧЕСКИЙ 1. сифилисдин. 2. сифилис квай.

СИЯНИЕ мн. нет цIарцIар.

СИЯТЬ несов. 1. цIарцIар гун. 2. пер. цIарцIар гун (мес. хвешивиляй вилери); цIарцIар аваз хьун (мес. ччина, вилера); хвеши хьун, хвешивал аваз хьун; шад хьун; хъуьрез акъвазун (мес. югь).

СКАБРЕЗНЫЕ эдебсуз, айиб гафар квай, чиркин; скабрёзный анекдот айиб гафар квай анекдот (къаравели).

^ СКАЗ лит. сказ, кьиса (эхтилатзавай касди вичин мецелай ахъайдай кьиса, эхтилат). ♦ вот тебе и весь мой сказ ингье ваз за лугьудайди гьа им я.

СКАЗАНИЕ кьиса, гьикая (литературадин формада туькIуьрнавай).

^ СКАЗАТЬ 1. лугьун. 2. ахъаюн (мах, кьиса). ♦ нечего сказать гаф авач; к слову сказать см. слово; как сказать низ чада, ам нивай лугьуз жеда; с позволения сказать куьне айиб авуртIани; чIана нагьакь тIвар алай; этот, с позволения сказать врач и вичел чIана нагьакь доктор тIвар алай кас; так сказать за ваз вуч лугьун; лугьун месела; чтобы не сказать мадни дуьз лагьайтIа; чтобы не сказать больше дуьз лагьайтIа гьеле гьадалайни артух; скажите! ва я скажите пожалуйста! ва я скажите на милость! де аку садра! алла! шутка ли сказать зарафат яни кьван, зарафат туш гьа.

СКАЗАТЬСЯ 1. эсер авун, таъсир авун, эсер дуьздал акъатун, нетижада эсер малум хьун; арадал атун; в его работе сказалась хорошая подготовка адан кIвалахдал хъсан гьазурвилин эсер (нетижа) дуьздал акъатна. 2. лугьун; ушёл, не сказавшись талгьана фена (хъфена). 3. жув (вич) лугьун, жув я лугьун; он сказался больным ада вич азарлу я лагьана.

СКАЗИТЕЛЬ м махар, кьисаяр ахъайдайди, махарин устIар.

СКАЗКА 1. мах (хкет). 2. пер. са кеф; кефина дуланмиш хьун; са темягь фидай кар; не жизнь, а сказка уьмуьр туш, са кеф я. 3. тапарар, вичи-вичиэ туькIуьрнавай, вичикай хкудзавай гафар.

СКАЗОЧНИК махарин устIар, махар ахъайдай устIар.

СКАЗОЧНЫЙ 1. махунин; махарин. 2. махарик жедай; махарик квай. 3. пер. махарик жедай хьтин, гьич тежер хьтин.

СКАЗУЕМОЕ грам. сказуемое (предложеняедин кьилин членрикай сад, вуч ийизватIа, вуч ятIа хабар гузвай гаф).

СКАЗЫВАТЬ несов. уст. разг. 1. ахъаюн (махар). 2. лугьун.

СКАЗЫВАТЬСЯ несов., см. сказаться. ♦ скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается мах ахъайиз фад жеда, амма кар фад ийиз жедач; мах ахъаюн регьят я, кар авун четин.

СКАКАЛКА скакалка, хкадардай еб (кьве кьилихъ кьве кIарас ттум галай, кIвачерикай хкудиз, кьилелай хкиз, вичелай хкардиз аялар къугъвадай еб).

^ СКАКАТЬ несов. 1. хкадрун; хкадриз-хкадриз фин. 2. чукурун; чамарар ахъаюн.

СКАКНУТЬ однокр. хкадрун (садра).

СКАКОВОЙ чукурдай; чамарар ийидай, чамарар ахъайдай (балкIан); чукурунин; чамарар ахьаюнин.

^ СКАКУН гзаф катдай балкIан.

СКАЛА раг; чарх.

СКАЛИСТЫЙ рагар-чархар авай.

СКАЛИТЬ несов.: скалить зубы сарар акъисун.

СКАЛИТЬСЯ несов. сарар экъисун.

СКАЛКА кIар (мес. фу акьалдай).

СКАЛЫВАТЬ несов., см. сколоть.

СКАЛЫВАТЬСЯ несов., см. 1) сколоться; 2) сколоть.