СЕВ мн. нет тум цун (вигьин); тумар цун; подготовка к весеннему севу гатфарин тумар цуниз гьазурвал.

^ СЕВЕР мн. нет кефер; кефер пад.

СЕВЕРНЫЙ кефердин; кефер патан; кеферда авай.

СЕВЕРО-ВОСТОК мн. нет кефердинни рагъэкъечIдай патан ара.

СЕВЕРО-ВОСТОЧНЫЙ кефердинни рагъэкъечIдай патан арадин(арада авай).

СЕВЕРО-ЗАПАД мн. нет кефердинни рагъакIидай патан ара.

СЕВЕРО-ЗАПАДНЫЙ кефердинни рагъакIидай патан арадин (арада авай).

СЕВЕРЯНИН кефердин эгьли, кеферда (кефер патан уьлкведа) яшамиш жезвай кас.

СЕВООБОРОТ с-х. севооборот (никIера магьсулар нубатдалди дегишрна цунин къайда).

^ СЕВРЮГА севрюга (яргъи нер-кьил алай къизилбалугъдин жуьредикай са балугъ, узунбурни).

СЕГОДНЯ нареч. къе; къенин югъ. ♦ не сегодня-завтра къе-пака, и мукьва.

СЕГОДНЯШНИЙ къенин; къенин йкъан.

СЕДАЛИЩЕ анат. къалчах (инсандин бедендин ацукьдай чка).

СЕДЕЛКА гъвечIи къалтах-пурар (арабадик кутIундай балкIандин далудал эцигдай гъвечIи пурар хьтинди).

СЕДЕЛЬНИК пурарар ийидай устIар.

СЕДЕЛЬНЫЙ пурарин.

^ СЕДЕТЬ несов. рехи хьун.

СЕДИНА рехивал; рехи чIарар.

СЕДЛАТЬ несов. пурар ягъун.

СЕДЛО пурар.

СЕДЛОВИНА 1. юкьван ттарцин (далудин) легъв. 2. дагъдин кьаскьандин чухур.

СЕДОБОРОДЫЙ рехи ччуру квай, ччуру рехи.

СЕДОВЛАСЫЙ и СЕДОВОЛОСЫЙ чIарар рехи; седовласый старик чIарар рехи къужа.

СЕДОЙ 1. рехи, лацу (чIарар, кьил, ччуру); чIарар рехи, чIарар рехи хьанвай; чIарар лацу. 2. пер. рагъул; буз рангунин; седой туман рагъул ччилин циф. ♦ седая старина ва я седая древность дегь чIав.

СЕДОК 1. пассажир, къиметдихъ акьахнавай кас. 2. балкIандал алай кас, балкIандал акьахнавай кас.

СЕДЬМОЙ 1. ирид лагьай; седьмой день ирид лагьай югъ. 2. ирид; ирид лагъай югъ; седьмого марта мартдин ирид, мартдин ирид лагьай югъ, ирид лагьай март. 3. сятдин иридан, иридай; двадцать минут седьмого иридай зур, ругуд сятни зур. ♦ быть на седьмом небе шадвиляй цавуз акъатун, гзаф шад хьун.

СЕЗОН сезон; вахт (йисан кьуд вахтуникай сад; са кар, мес. гад кIватIдай, тумар цадай, ремонт ва я маса кар ийиз къулай тир, адет хьанвай девир).

СЕЗОННИК сезонда кIвалахдай фяле.

СЕЗОННЫЙ сезондин, са тайин сезонда (вахтуна) ийидай; сезонная работа сезондин (сезонда ийидай) кIвалах; сезонный рабочий сезондин (са тайин сезонда кIвалахдай) рабочий; сезонный билет са сезондин билет (яни са тайин кьадардин вахтунда амал алай -виже къведай билет).

^ СЕЙ местоим. уст. и; на сей раз и сеферда; при сём идахъ галаз. ♦ сию минуту ва я сию секунду исятда; быть по сему гьа икI хьуй.

СЕЙМ полит. сейм (бязи уьлквейра парламентдин тIвар я).

СЕЙСМОГРАФ сейсмограф (ччил зурзун-залзаладин гьалар автоматдин къайдада вичи-вичиз кхьидай.

СЕЙСМОГРАФИЯ мн. нет сейсмография (1. ччил зурзазвай тегьер сейомотрафдин куьмекдалди кхъин, чирун. 2. см. сейсмология).

СЕЙСМОЛОГИЯ мн. нет сейсмология (геофизика илимдин са хел я, ада ччилин къабухдин зурзунар-залзалаяр ахтармишда).

СЕЙСМОМЕТР сейсмометр (ччил зурзун, залзала ахтармищдай алат).

СЕЙФ сейф (банкда къиметлу чарар ва шейэр (хуьдай, ккун тийир шкаф ва я сандухдин са жуьре).

СЕЙЧАС нареч. 1. исятда; я сейчас приду зун исятда къведа. 2. гьасятда.

СЕКАЧ секач (1. ракьар атIудай мурз алай кIаш, кIута. 2. торфдикай кирпичар атIудай механизм. 3. торф атIудай рабочий).

СЕКВЕСТР секвестр (1. пачагьлугъдин менфят патал вахтуналди са мулк, шей къахчун, адал къадагъа эцигун. 2. мед. бедендин са чка, са орган кьейиди хьиз, ишлемиш тийиз чIур хьун; чIур хьанвай чка).

СЕКВЕСТРОВАТЬ сов. и несов. секвестр авун, пачагьлугъдин менфятдиз къахчун.

СЕКИРА ист. секира, яргъи ттум галай нажах (гардан ядай).

СЕКРЕТ1 1. сир; выдать секрет сир гун, сир ачухун. 2. чинеба; чинебанди, чинебан кар; сказать по секрету чинеба лугьун. 3. воен. чинебан пост, чинебан къаравулар (дяведа душман вилив хуьз, ам бейхабардиз акъат тавун патал чинеба вилик пата акъвазарнавай аскеррин пост). ♦ секрет полишинеля виридаз фадлай ашкара хьанвай сир; замок с секретом тийижирдавай ахъайиз тежер тIапIарар.

^ СЕКРЕТ2 физиол. секрет (организмдин цIумаруфри арадал гъидай ва диривилиз герек тир затI).

СЕКРЕТАРИАТ 1. секретарар. 2. секретариат (са идарадин, тешкилатдин кхьинар, тешкилвилин кIвалахар кьиле тухудай са хел).

СЕКРЕТАРСКИЙ секретардин; секретаррин; секретарвилин.

СЕКРЕТАРСТВО мн. нет секретарвал.

СЕКРЕТАРСТВОВАТЬ несов. секретарвал авун.

СЕКРЕТАРЬ м секретарь.

СЕКРЕТНИЧАТЬ несов. разг. чинеба рахун; чинебан рахунар авун; чинеба авун, чинеба хуьн (са кар, фикир).

СЕКРЕТНЫЙ 1. чинебан; сир тир, сирлу. 2. тийижирдавай ахъайиз тежервал раснавай (мес. тIапIарар).

СЕКРЕЦИЯ физиол. секреция (цIумаруфри организмдин кIвалахдиз, диривилиз герек затI арадал гъун).

СЕКТА секта (1. асул агъавалзавай диндивай ччара хьайи са хел, мезгьеб, менсеб. 2. пер. амай виридахъай галатна кьилди хьанвай са десте, кIеретI).

СЕКТАНТ сектант (1. диндин ччара сектадикай, мезгьебдикай тир кас. 2. пер. кьилди вичин гаф, вичин рехъ кьуна акъваздай, дар фикир авай кас).

СЕКТАНТСТВО мн. нет сектантвал.

СЕКТОР сектор (1. мат. кругдин -элкъвей цIарцIе авай майдандин кьве радиусдин арада авай са хел, пай. 2. шегьердин, къеледин, дяведин майдандин са тайин сергьятра авай пай, хел. 3. идарадин, учреждениедин са хел, пай. 4. уьлкведин халкьдин майишатдин са жуьредин пай, са хел, мес. маддарвал).

СЕКУНДА секунда, секунд (1. декьикьадин, минутдин пудкъадай са пай. 2. мат. пIипI алцумдай уьлчме, тек, градусдин 1/з6оо). ♦ подожди одну секунду са жизви акъваз, са декьикьада акъваз, са секундда акъваз.

СЕКУНДАНТ секундант (дуэлда, яни кьве кас тапанчийриз экъечIдайла, абрукай гъар садан векил, арачи, шагьид).

СЕКУНДОМЕР секундомер, секундар алцумдайди (мес. секундар адцумдай сят).