| Вход | Регистрация | ||
|
Толковый словарь лезгинского языка РЕГЪУЬН 1 регъв существителнидин талукьвилин падеждин форма. Кил. РЕГЪВ. РЕГЪУЬН 2 гл.; -веда, -вена; -вез, -везва; -уьгъ, - вен, -уьрай, -вемир; Регъуьн тавун, Регъуьн тахвун, Регъуьн хъийимир 1) ни вуч гъуьруьн гьалдиз гъун. -Заз мажал ввач, Садикь, исятда колхоздин ярмаяр регъвез складчи къведайди я... 3. Гь. Залан кам. 2) ни-куь вуч куьлуь-куьлуь авун. Пакамахъ тевледиз фейи вакIарбандиз цIугъ ийиз къатканвай цIуьрнуьгъ акуна. Ам чахчахрин арада гьатна регъвенвай. З. Э. Муькъвел гелер. РЕГЪУЬСУЗ прил. регъуь тежедай. Регъуьсуз аялар садни-кьвед авач. Р. РЕГЪУЬСУЗВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера регъуь тушир гьал. Антоним: регъуьвал. РЕГЪУЬСУЗВИЛЕЛДИ нар. регъуьсузвал хас яз. Антоним: регъуьвилелди. РЕГЪУЬХБАН сущ.; -ди, -да; -ар, -ри. –ра регъуьн кIвалах идара ийизвайди.... Дустагъдай катна, чун са регъве чуьнуьх хьана. Кьуьзуь регъуьхъбанди чаз фири некий гана. И. В. Теъбир. И манини за къе вини мягьледа авай куьгъне регъуьхбан Шекерали бубадивай кхьенвайди я. А. Р., Я. Я. Хендедадин мехъер. Къурбанакай регъуьхбан гьикI хьайиди ятIа, квез чидач ман, жемятар. К. К. Яд атIай регъв, РЕГЪУЬХБАНВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера регъуьн кIвалах идара ийизвайди. * регъуьхбанвал авун гл., ни регъуьхбандин кIвалах идара авун. Ада чи хуьре ирид йисуз регъуьхбанвал авунай. Р. Синоним: регъуьхбанвалун. РЕГЪУЬХБАНВАЛУН гл., ни; -да, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; регъуьхбанвал авун, регъуьхбанвал тавун, регъуьхбанвал тахвун, регъуьхбанвал хъийимир регъуьхбандин пешекарвал кьилиз акъудун. Синоним: регъуьхбанвал авун. РЕГЬБЕР фарс, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра уьлкведин, халкьдин кьиле авайди. Сталин -властдин дирек, Авач гьич адалай зирек, гьар макьамда вич чаз куьмек, гьа регьберд къудрат ава чаз. С. С. Еке къуват. Гуьгъуьнин йисара Теймур муаллим, Забит Ризванов, Изет Шарифов, Байрам Салимое, Ядуллагь Шайдаев, Лезги Нямет хьтин писателрихъ галаз Москвадиз Хрущеван кьабулдиз фенай. Чеб регьберди кьабул тавунмаз, абур кьулухъ элкъвеначир. М. М. Чаз къагьриманар кIанда. 2) важиблу са кар ийизвайбурун кьиле авайди. -Гьуьрметлу дуст, чи регьбер, вуна чаз багъишламиша! Чун геле хьана, мад вучин? А. И. Самур. Са шумуд йикъалай буругърин конторада технический совещание хьана. Конторадин регьберри Темирханован бригадади гьуьлуьн къерехдай гьуьлуьн кIаник гзаф деринлу къуй эгъуьнун лазим я лагьанай. З. Э. Социалист Зегьметдин Герой Темирханов. РЕГЬБЕРВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера регьбер тир гьал. Закон тирвал кIвалах ийир Регьбервилиз къурбан я зун. Ш. Садихов. Я дуст кас. Халил Назирович Саратовдин гьавадин Флотдин училищедиз гьахьна. Ина адал офицеррин кIвалин художественный самодеятельностдин коллективдин регьбервал ихтибарна. А. Гьажимурадов. Чи рикI алай композитор. * регьбервал авун |гун| гл., ни низ-квез са кар кьилиз акъуддай рекьер къалурун. Шекидилай башламишна ЦIахур къеледал кьван авай вири магьалрин агьалияр кIвачел къарагънавай ва абуруз гила Сурхай хандин хва Мегьамеда регьбервал ийизвай. З. Р. Гьажи Давуд. М. Багъирова Азербайжандиз регьбервал авур йисара республикада авай кьадардал тIимил халкьар, гьакIни лезгияр ассимиляция авунин макьсад вичин вилик эцигна. М. М. Лацу лекеяр. За жуван везифаяр давамарна. Хуьруьн мектебдиз хьиз, колхоздизни, жегьилрин тешкилдизни регьбервал гана. ЛГ, 2003, 25. XII. За агьалийриз къуллугъдай хиле начальниквиле ва регьбервал гудай маса кIвалахар ийиз 40 йис я. Х. Ш. Гъилер - къизилдин, крар -заргардин. Синоним: регьбервалун. РЕГЬБЕРВАЛУН гл., ни; -да, -на: -из, -зава; регьбервал авун, регьбервал тавун, регьбервал тахвун, регьбервал хъийимир са кар кьилиз акъуддай рекьер къалурун. Ада чпин классда регьбервалзава. Р. Синоним: регьбервал авун. РЕГЬИМ араб, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) жуван патай масадаз хъсанвилер квай гьисс. И гафар ван хьайила, пачагьдиз регьим атана, вич адалатлу пачагь тирди къалурун патал ада етим гада рекьиз тунач. Ф. Акьул ва бахт. Мейит кучуддайла, вирибурун рикIера регьим гьатда. З. Р. Веси. - Я сад Аллагь, шукур хьуй ви чIехивилиз. Вуч гаф ава ви регьимди гайивилиз. И. Гь. 2) (чIехи гьарфуналди - Р) эркекдин хас тIвар: Регьим.... чакай сад фена эвел округдин неченик Чахчабег, къази Регьим ва Нежефбег акурдалай Кьулухъ, Дербендиз чIехи генерал Деникинан патавни фин. Ж. Эфендиев. Азадвилин рекье. Синонимар: мергьемат, хъсанвал. шафакъат. * регьим авун гл., ни низ хъсанвал квай кар авун. Ви бубадин хесет ваз залайни хъсан чизвайди я. Хъел акатайла, ам баладизни регьим ийидай кас туш гьа! З. Р. Гьажи Давуд. РЕГЬИМЛУ прил. регьим авай. Эминан вири шиирри ам дугъри, намуслу, регьимлу, хъуьтуьл тIебиат авай, еке дережадин эдеблу инсан тирди, вичиз дериндай эсер ийидай ва халкьдин дердер, гъамар рикIив кьадай кас тирди къалурзава. М. М. Гь. Сифте гафунин чкадал, 1948. Антоним: регьимсуз. * регьимлу хьун гл., вуж регьим авайди хьун. Акъатайла дережадин гурариз, Гьич рехъ гумир азгъунвилин крариз. Вил вегьена кьейибурун сурариз, И дуьньядал регьимлу хьухь, инсанар! III. Агъакеримов. Регьимлу хьухь, инсанар! Антоним: регьимсуз хьун. РЕГЬИМЛУВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера регьимлу тир гьал... амма и регъимлувал, рикIин назиквал, инсанрихъ галаз мегьрибанвал, юмшагъвал ада гьар низ хьайитIани багъишнач. М. М. Гь. ЧIехи шаир. Инсанвал тир кIанивални регьимлувал, фагьумлувал-акьуллувал, вижданлувал-намуслувал... хьайила, я жезвайди чахъ гуьзелвални, чирвилерни, адалат, гьахъ-дуьзвилерни, меслят, садвал, дуьз рекьерини Инсанвили хуьда дуьнья. К. М. Гуьрчегвили хуьда дуьнья. Нина муаллимдин инсанвал, регьимлувал, виридахъ галаз адан хуш рафтарвал я. ЛГ, 2000, 20. VII. За къе гьи чешнедиз къуллугъзаватIа, важиблу туш.. Коммунистрин атеистрин девирдани за жуван бубади къалурай регьимлувилинни мергьяматлувилин рекьяй камар вегьена. Ж. Гь. Руьгьдин, рикIерин къелечи. РЕГЬИМСУЗ прил. регьим авачир. Антоним: регьимлу. * регьимсуз затI обр. садакай наразивал аваз рахадайла, ишлемишдай ибара. [Али]. Белки, ваз за гьамиша гьа икI итимвал къалурна кIанзавайтIа? Регьимсуз затI. Ви рикIелай алатнани, за ви хизандиз, мукьвабуруз авур кьван хъсанвилер? Н. И. Гьакимрин папар. РЕГЬИМСУЗВАЛ сущ.; -или. -иле; -илер, -илери, -илера регьим авачир гьал. Вичи хвейи, вичи эвленмишай веледри, къе вилик-кьилик экечIна, адаз цIийи паб жагъурзава. Мад им дуьньядин къанунсузвал, Аллагьдин регьимсузвал тахьана вуч хьурай. М. В. Гьарасатдин майдандал. Синонимар: инсафсузвал, зулумкарвал. акъатун. Антоним: регьимлувал. РЕГЬИМСУЗВИЛЕЛДИ нар. регьимсузвал хас яз. Синонимар: инсафсузвилелди, инсафсуздаказ, регьимсуздаказ, регьимсуздиз. Антоним: регьимлувилелди. РЕГЬИМСУЗДАКАЗ нар. регьимсузвал хас яз. Синонимар: инсафсузвилелди, инсафсуздаказ, регьимсузвилелди, регьимсуздаказ, регьимсуздиз. Антонимар: регьимлувилелди, регьимлудаказ РЕГЬИМСУЗДИЗ нар. регьимсуз яз. Синонимар: инсафсузвилелди, инсафсуздаказ, регьимсузвилелди, регьимсуздиз, регьимсуздаказ. Антонимар: регьимлудаказ, регьимлуз. РЕГЬЯТ араб, прил. четин тушир. Адаз багълар акI кутуна кIанзавай хьи, герек гьар са багъда кьилдин емиш жен. Гелкъвезни регьят я, атIудайлани регьят я, сечме ийидайлани регьят я. А. А. Лезгияр. - Гьакъикъат регьят рекьералди кьабулун, ам гужуналди лацу ийиз кIан хьун ягъалмишвал, жуван къуватсузвал я. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Гьикьван регьят кар я гьа! А. Исм. Алукьдай ахвар. Ихьтин инсанриз цицIигъвийрин хъуьруьнар эхун регьят кар тушир. С.. Муслимов. ЦицIигъ-наме. Синоним: асант. Антоним: четин. * регьят хьун гл., низ-квез регьят тир гьалдиз атун. Рушаз акьван регьят хьанвай хьи, гьатта адаз вич Суламиди атиррикай туькIуьрнавай месерал эцигай хьиз тир. М. В. Гьарасатдин майдандал. Бедендиз чимивал чкIана регьят хьанвай зун кроватдал яргъи хьанвай, З. Гь. Лезгийрин риваят. Синоним: асант хьун. Антоним: четин хьун. РЕГЬЯТ нар. регьят тир гьалда. Эвел кьиляй пара регьят Къалуд ваз рекьер къавумди. С. С. Заз чида Куьредин адетар. Синоним: асант. Антоним: четин. РЕГЬЯТАРУН гл., ни низ-квез; -ди, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; регьятар авун, регьятар тавун, регъятар тахвун, регьятар хъийимир регьят тир гьалдиз гъун. Иллаки Ауриядин рикIин кьарай атIанвай, Жерягьди гайи къаришмади гзаф регьятарзавайтIани, азар сагъ жезвачир. М. В. Гьарасатдин майдандал. Синоним: асантарун. Антоним: четинарун. РЕГЬЯТВАЛ сущ,; -или, -иле; -илер, -илери, -илера регьят тир гьал. Къайгъусуз ва четин кIвалах хиве кьан тийиз кIанзавай руководителар гзаф вахтара регьятвилин гуьгъуьна гьатна жеда. И. В. Чирхчир. Са кьадар вахтунда абуру упражненидин регьятвал гьисс ийизвай А. А. Умуд. Къав кIевириз, шифер ягъиз, Папар жезва кIвал сувагъиз, Залан кIвалах уртах ийиз, Ажеб регьятвилер жеда. С. Лезги мехъер. Куьгьне хуьряй куьч хьайи жемятдиз ина гзаф регьятвилер ава. А. Р., Я. Я. Хендедадин мехъер. Тамун сериндик акатайла, ада регьятвал гьиссна. М. В. Гьарасатдин майдандал. Синоним: асантвал. Антоним: четинвал. * регьятвал гун гл., ни низ регьят тир гьал арадиз гъун. Ада, вичиз ва вичин халудиз хьайи зегьметар рикIел хкиз, халкьдиз еке регьятвилер гана. Ф. Халуни хтул. РЕГЬЯТВИЛЕЛДИ (РЕГЬЯТВИЛЕЛ рах.) регьятвал хас яз. Ви деринриз регъятвилел Физвайдини инсан я, Ви девлетар чи суфрадал гъизвайдини инсан я... А. Мут. КIанда заз. Синоним: асантвилелди. Антоним: четинвилелди. РЕГЬЯТДАКАЗ нар. регьят тир гьал хас яз. И патахъайни Надира Эрдебил регьятдаказ кьунай. З. Р. Гьажи Давуд. Ада рикIин жумартвилелди ва регьятдаказ абурулай къарагъзавай михьи гьава хъвазва. М. В. Гьарасатдин майдандал. Милицади, дугъриданни, инсандин ислягьвал патал, гьар са касди вичин гьалал кеспи авун патал къаравул чIугвазва. Ада вичин везифаяр регьятдаказ кьиле тухузва лагьайтIа, таб жеда. Б. Гь. Кек галкIизва. Синонимар: асантдиз, асантдаказ, регьятдиз. Антоним: четиндиз, четинвилелди, четиндаказ. РЕГЬЯТДИЗ... нар. регьят тир гьалда. Эминан чIаларихъ еке художественный къиметлувал ава. Абур регьятдиз кIелиз жедай ва регьятдиз гъавурда акьадай, чпин рифмадин ритмдин, музыкальныйвилин жигьетдай еке устадвилелди дуьзмшинавай чIалар я. М. М. Гь. Сифте гафунин чкадал, 1948. Ильяс акьван регьятдиз фад-фад къекъвезвай хьи, гуя инсан тушиз, ам авахьна физвай жирдин туп я. А. Р. ПIинияр. Къилича далудилай еке пар алатай кьван кьезилвал гьисна, регьятдиз нефес акъадарна: М. В. Гьарасатдин майдандал. Синонимар: асантдаказ, асантдиз, регьятвилелди, регьятдаказ. Антонимар: четиндиз, четинвилелди, четиндаказ. РЕГЬЯТХАНА т-б, сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра бедендай кьери яд, нежес акъуддай махсусдаказ туькIуьрнавай чка. Синонимар: гьажетхана, захут. РЕД: * ред авун гл., ни вуж-вуч авачир, тахьай гьалдиз гъун. Ви гъилери, алакьунри Вири талар ийизва ред. М. Салахъ. Бажарагълу духтур Рамазанов Мирзегъадиз. РЕДАКТИРОВАТУН гл., ни вуч; -да, -па; -из, -зава; -а || ая, -ин, -рай, -мир; редактировать авун, редактировать тавун, редактировать тахвун, редактировать хъийимир кхьенвай затI чапдиз акъуддайла, адак чIалан терефдай квай гъалатIар дуьзар хъувун, РЕДАКТОР урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра кхьенвай затI чапдиз акъуддайла, адак чIалан терефдай квай гъалатIар дуьзар хъийидайди. Гьайиф хьи, редактордин къайгъусузвилин нетижада бязи цIарара гъалатIар ахьайна, а цIарарин уьлчме, везин чIур хьанва, месела, "СтIалви шаир Сулейман" хьана кIандай чкадал "СтIал шаир"... 'хьанва. М. М. Гь. СтIал Сулеймана азербайжан чIалал туькIуьрай шиирар. Вун акъатайла, редакторди вичин патав ша лугьузвай, Я. Я. Са фурун вакIар. РЕДАКТОРВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, илера редактордин пешекарвал. Зияудин Мегьамедовича партиядин окружкомдин секретарвиле ( Ахцегьа), Дагъустандин ЦИК-да, партиядин обкомда, республикадин газетдин, «Компросвещение» журналдин редакторвиле... кIвалахнай. И. Гь. За... «Азербайжандин жегьилар» газетдин махсус корреспондентвиле, гуьгъуьнлайни Хачмазда районрин уртах «Халкьарин дуствал» газетдин кьилин редакторвиле кIвалахна. М. М. * редакторвал авун гл., ни редактордин пешекарвал авун. Ада [Гь. Гьажибегова. - А. Г.] гьакI цIийиз тешкилай «Яру гъед», «Коммунист маариф» тIварар алай литературно-художественный журналрин редакторвални авунай. Гь. Гашаров. Хайи халкьдин рекье чан гайиди. РЕДАКЦИЯ урус, сущ.; -яди, -яда; -яр, -йри, -йра 1) газетар, ктабар, журналар чапдиз гьазурдайбур авай чка, идара. - Ам вуч я, бала? - Редакциядай заз хтанвай чар. А. Р., Я. Я. Хендедадин мехъер. «Кард» журналдин редакциядиз ) лезгийрин рикI алай композиторрикай сад тир Халил Халилов мугьман хьана. "Кард" журн.. 2004, №5. 2) газетар, ктабар, журналар чапдиз гьазурдайбур. Газетрин редакцийри чпин. къвалав литературадин кружокар тешкилуналди, анра юкьван школайрин преподавателрив, партийный, советрин ва маса работникрив лекцияр кIелиз туналди чи литературадин гележег тир жегьил писателар чIехи авунин кардик лайихлу пай кутада. А, С. Жегьил шаиррин яратмишунин бязи месэлайрикай. РЕДИСКА урус, сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра яру чкал алай гъвечIи турп. Майдин сифте пIинияр, Редискани серг, Пахлаярни цирияр - Жемир анжах серт. А. С. Хцихъ галаз ихтилат. Синоним: урус турп. РЕЖИССЕР урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра кинодин ва я театрдин тамаша туькIуьрдай, регьбервалдай кас. ЦицIигърин мектебда кIвалах авур муаллимри чпиз гайи тарсарикай ва насигьатрикай хийир къачуна, уьмуьрдин чIехи рекьел экъечIай... лезги театрдин режиссёр ва республикадин лайихлу артист тир Мирзабегов Мирзабегал ва гьахьтин маса кьегьалрал дамахзава. С. Муслимов. ЦицIигъ-наме. Пьесада авай конфликтар тамашадин режиссёр Мирзебег Мирзебегова сегьнедин мизанрив мадни хциз аквадайвал авунва. Ф. Б.. "ГъвечIи" ксарин чIехи дердер. РЕЖИССЁРВАЛ сущ.; -или, -иле; -идер, -илери, -илера режиссёрдин пешекарвал. * режиссёрвал авун гл., ни режиссёрвилин везифаяр кьилиз акъудун. РЕЗБЕ урус, сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра алчуд хьайи кьацI. Абуру рахун-луькIуьн галачиз, резбе резбеда тваз, сад садан гуьгъуьналлаз турбаяр чилин кI аник ракъурзавай. Б. Гь. Вили вилер резервуар урус, сущ., -ди, да. -ар, -ри, -ра жими затI (нафт, яд, газ) хуьдай чIехи чка-къаб, еке чан). Магьамадани Элбурана вад шешел гъуьрни, цивай ацIай са развар хътин къажгъанни гваз хтана. Вад шешел гъуьруькай тини ишинна, вад виш жендекни кутуна развардик хинкIар авуна. Ф. Шарвили. Челегризни резервуарриз чIулав икьи шей авахьна. А. А. Нажмудин Самурский. РЕЗИН урус, сущ.; -ди, -да; -ар, ~ри, -ра 1) каучукдикай хкудзавай жими материал. У-угь! -сив япарихъ кьван ачух жез, чин, резин хьиз, агажиз-ахьайиз хъуьрез эгечIна Агъарза. А. Исм. Алукьдай ахвар. 2) резиндикай гьазурнавай кIвачин къаб.... экуьнахъ кьуьзуь иран диде хуьре твада, кIарасдин кIвачелай алатна квахьнавай резиндихъ къекъвез. М. Б. Шапка. РЕЗИНДИН прил. резиндикай раснавай. Физва ЯбатIай адан комара камар тваз. Гагь валан кIаникай хкечIиз, гагь къванцелай ва резиндин чархунилай элячIиз, къвердавай гзаф ва къалин жезвай зирзибилрин арайрай къекъвез-къекъвез физва; А. Исм. Эхиримжи къув. РЕЗИНКА урус, сущ.; -ди, -да; -яр, -йри. -йра резиндикай раснавай чарчел кхьенвайди чIурдай тIуб кьван затI. Резинкадиз бязи вахтара ЧIурдайди лугьуда. Р. Синоним: чIурдайди. РЕЗИНЛАМИШУН гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава; 0 || -а || ая, -ин, -рай, -мир; резинламиш авун, резинламиш тавун, резинламиш тахвун, резинламиш хъийимир расзавай са затIуник резин кутун. РЕЗОЛЮЦИЯ урус, сущ.; -ди, -да; -яр, -йри. -йра 1) важиблу са месэла хъсанарун мураддалди кьабулдай къарар. Литературадин гьакъиндай Ленинан, Сталинан, Жданован, Калининан ва XIX-съезддал юлдаш Маленкован къалурунар, чи партиядин ЦК-дин къарарар ва резолюцияр жегьил писателриз лап дериндай чир хьунухь чарасуз я. А. С. -Жегьил шаиррин яратмишунин бязи месэлайрикай. 2) чIехидаз кхьенвай арзадал адан жаваб. Отпуск це лагьана кхьей арзадал разивилин резолюция эцигна. Р. Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 |
| |||||||
|
