| Вход | Регистрация | ||
|
Толковый словарь лезгинского языка КЬУЬЗЕК рах., сущ.; -а, -а; -ар, -ри кьуьзуь итим Маса машинда са кьуьзека, шофердин патав ацукьна, ахварзавай. А.. А. Пад хьайи рагъ. Жегьилри кьуьзуь итимривай игитвал тIалабда. Кьуьзека ам акI кьабулна хьи, гуя вин вичиз шерик кьасабчийри маса гана. А. А. Пад хьайи рагъ. Гъил адал элкьуьрнава, - кьуьзека мад гададин къаматдикай вил кIвадарна: кIанзавайди адаз майдан гун я... Б. Гь. Заз эвера. КЬУЬЗУЬ прил. гзаф яшар хьанвай. Куьн гьа кьуьзуь куь чандивай Хьуй, яллагь, азад, къарияр. Е. Э. Фитнекар кьарийриз. Кьуьзуь итимди лагьайтIа, вич гьина ва ГьикI кучуддатIа, гьадакай фикирда. 3. Р. Веси. Синоним: агьил, яшлу. Антоним: жегьил. * кьуьзуь кьантIа векьи, сущ. гзаф яшар хьанвай эркек инсан. * кьуьзуь кьун векьи, сущ. яшар хьанвайди. - Вазни кеф, кьуьзуь кьун, спелар чIулавзамай! Ш. Исаев. «Ваз кеф!». * кьуьзуь хьун гл. бедендивай яшайишдин къуват къакъатзавай йисара гьатун. Эхь, чун вири кьуьзуь жезвайди рикIелай алудна виже къведач. X. Ш. Хъсанвилелай хъсанвал я. Вахт атайла, вири кьуьзуь жеда, вири рекьида. Р. Исаев. Адан дережадин мертебаяр. Синоним: яшлу хьун. Антоним: жегьил хьун. КЬУЬЗУьБУР 1 кьуьзуь прилагательнидин гзафвилин кьадардин форма. Адан стхаяр вири кьуьзуьбур я. Р. КЬУЬЗУЬБУР 2 кьуьзуь прилагательнидикай хьанвай существительнидин гзафвилин форма; -у, -а; кьуьзуь кас. Анжах дегиш жезвайди - хизандин дуланажагъдинни культурадин дережа хъсан хьун, кьуьзуьбурун динжвални, аялдиз кIелун давамарунин артухан мумкинвилер тушни?! Гь. М. Им къван, имни терез. Къечреш хуьруьн кьуьзуьбур гилани лезги чIалал рахада. Амма жаванриз чIал чидач. М. М. Лезги тIвар алатIа. Амма кьуьзуьбуру Салманан юхсул гьалдикай акI суьгьбет авунахьи. у М. Гь. Буржар хьайитIани алатда хьи... КЬУЬЗУЬВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илери яшар гзаф хьанвайвилин лишанар квай гьал. Куьзуьвили ажуз авуна. Къ. М. Дагъларин деринрин булахар. Жегьилвал - ханвал, кьуьзуьвал - къванвал я. 3. Р. Веси. - Чан хва... Багъишламиша! Кьуьзуьвилиз са гьуьрмет ая Гь. С. КIири Буба. [Хас-Мегьамед]. Чирвилерихъ зи къанихвал элекьнач. Агьил хьана, Кьуьзуьвилин куьпдикни Акатдай вахт алукьзава атана. А. Къ. Ярагъ Мегьамедан гъазават. - Кьуьзуь жезва зун, кьуьзуь, -лагъана, ада кьил элкъуьрна. - Вири кьуьзуьвилин лишанар Я. Ш. Исаев. «Зи фонарар». Антоним: жегьилвал. КЬУЬЗУЬДИ 1 кьуьзуь прилагательнидин теквилин кьадардин форма. Адан, стха кьуьзуьди я. Р. - Паб кьуьзуьди тирни? -хабар кьуна за. А. Ф. Бубадин веси. КЬУЬЗУЬДИ 2 сущ.; -а, -а; кьуьзуьди прилагательшадикай хьанвай существительное; кьуьзуь инсан. 12 йисан рушакай паб Кьуьзуьдаз на хьуриз, къази. Е. Э. Къази. Сувар Сефтерахъ галаз хъфейдалай кьулухъ кьуьзуьди лап зайиф хьанва лугьуда. Гь. М. Им къван, имни терез. Са кьуьзуьда суална: -Вуч лугьуда деведиз? Ж. АкI хьайила. Къуьзуьдахъ ясин кIелиз башламшида. Ш. Исаев. «Темягь ама...». Антоним: жегьилди. КЬУЬК сущ.; -куьни, -куьна; -квер, -квери, квера 1) янавай векь, атIанвай цацар кIватщай ва абурухъ гелкъведай алат. Зуьрнечийри кIвалахив эгечIдай макьам яна, дергесар гвайбур маргьварив, кьуькверни цуьруьГъуьлар гвайбур вилик йикъара яна кьуранвай векьер кIватI хъувунив эгечIуник кваз, адак лувар акатна. Б. Гь. Заз эвера. Итимри, кIвалер эцигунилай ва харат устIарвал авунилай гъейри, туьрезар, ругунар, арабаяр, алерар, кьуьквер, йирфер... ва маса шейэр гьазурзавай. С. Муслимов. ЦицIигъ-наме. 2) нугъ. кьве хилен шиш, кьал. Ада кьизилдин яд ганвай гимишдин тIурарни кьуькер винел акъудна. А. А. Пад хьайи рагъ * кьуьк ягъун гл., ни 1) дергесдалди янавай векьер кьурун патал кьуькуьналди абурун кIаник пад винел авун. 2) акадарун, кьайдадикай хкудун. Ада чаз кьуьк яна. Р. КЬУЬЛ 1 т-б. сущ.; -уь, -е; -ер, -ери, -ера кIвач. И девирда (Етим Эминан девирда. А. Г.) закон, адалат, инсаф, инсанвал -ибур вири гужлуда, ихтияр, гьукум гъиле авайда Кьуьлуьк кутунвай, гьадан кефиниз къурбанд хьанвай. М. М. Гь. ТуькIуьрайдан патай. За къерехра хкаж хьанвай хъач-къучдин валарик явашдиз Кьуьл галукьарзавай. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. * тумуна кьуьл эцягъун. * кьуьл гун гл„ ни низ-квез; гьакъикъат, авай гьал чIурун. Вун къакъатна, - гъамари заз гузва кьуьл. Е. Э. Яр гуьзел. Дидедин кап чил ава вахъ тарифдин, Кьуьл гуз тамир, бубадин сур пак ятIа, Халкь закьумдихъ маса ганвай хаиндив. X. X. Чи чилив гва дегьзамандин рехивал. КЬУЬЛ 2 сущ.; -уьни, уьна; ер, -ери, -ера шадвилин лишан яз музыкадин авазрихъ галаз кьадай бедендин гьерекатар. Жегьил-жаванри кьве-кьвед, пуд-пуд хьана, къуьлуьник экечIиз, чпин гьевесар элекьарна. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Мехъерин межлисда са жегьилди алай вахтунин кьуьл ийизвайла, Жаруллагъди Багъадинавай хабар кьада: «ГьикI аквазва, мирес, ваз и гададин кьуьл?» С. Муслимов. ЦицIигъ-наме. Зун майдандал фена. Кьуьлер акъвазарнавай. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз.* чара авачир кьуьл. * кьуьл авун гл., ни музыкадин макьамдал шадвал къалурдай бедендин гьерекатар авун. Мани лугьуз ийида кьуьл, Хкажна кьил, юзуриз гъил. Ш. Э. Пери. - Суса кьуьл авунани? - вич-вичив рахадай тегьерда бегьем кьилни юзур тавуна, хабар кьуна Рамиза. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. - Къарагъ, кьей Назлу са кьул авуна кIанда. Ж. Эфендиев. Азадвилин рекье; КЬУЬЛеРУН аспект. || КЬУЬЛУН гл., ни; -да, -на; -из, -зава; -а || -ая, ин, -рай, -мир; кьуьлер авун||кьуьл авун, кьуьлер тахвун || кьуьл тахвун, кьуьлер хъийимир || Кьуьл хъийимир музыкадин макьамдал шадвал къалурдай бедендин гьерекатар авун. КIантIа кьецIил кьеп хьана... Къуьлерда за гьаятда. А. С. Чинардин хел. Ша, мугьманар, хуьруьз ша, Чи мехъерик кьуьлера! Шарвили. Ша кьуьлерин, чан гадаяр; Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Гаф сиве амаз Пластинкадиз худ гана, ам вич ЭгечIна кьуьлиз. Ж. Заз чиз, вида туш! Вун сагърай Къериб. Ви хъсанвилин хатурдай, халади ви мехъеррик са вижевай кьуьлда. Ж. Эфендиев. Азадвилин рекье. КЬУЬНТ сущ.; -е, -е; -ер, -ери, -ера || КЬУЬНТЕБ сущ.; ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) гъил кьвечIил жедай чка. #, гъилин ~, перемдин ~; ~ акIурун, ~ столдиз ягъун, перем ~ерал кьван къакъажун. Абуру са кар тапшурмишайтIа, гьам ийидай, тахьайтIа, руфунал ярх хьана, кьуьнтер чиле акIурна, гъилерни хьуьхъверик кутуна, халкьдин ихтилатриз яб гудай.. А. Ф. Риза. Чата кьуьнт чилиз яна, кIвачер яргъи авуна. А. А. Пад хьайи рагъ. Шавала хатурлу жуьреда за кьуьнт эцяна: Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Жунайрив кутIуннавай адан кьуьнтебдал иви хъиткьиннавай. 3. Гь. Бубадин кIвал. 2) пичинин турба къекъуьрдай пай, къекъвей турба КЬУЬНТЕРАГ сущ.; -ди, -да; -ар; -ри, -ра къуш(ар) вичел ацукьайла, акьал жедайвал туькIуьрнавай, адет яз, хъуьтIуьн вахтунда къушар кьун патал ишлемишдай алат. # ~ къягъун, ~ кIватун. Вири гъвечIибур хьиз, Абасни къугъунрал, кьуьнтерагар, жилияр къиягъунал рикI алай. Ф. Акьуллу данарбан. КЬУЬНЦI сущ.; -уь, -е; -ер, -ери, -ера; дегьлизда цлан кIане гъилик квай шейэр эцидай тахтадикай, керпичрикай туькIуьрнавай чка. # цин квар ~ел эцигун, нисидин цел ~ел эцигун, ~елай алудун; ~ хун, ~ чукIурун. РичIар гьерер, куьк-куьк къахар. КьуьнцIел нисид цел, фекьияр. С. С. Фекьийри. Бег къуьнцIел ацукьна. А. А. Пад хьайи рагъ. КЬУЬРТIУЬ туьрк, прил. цицIибар экъягъун патал какайрал ацукьдай. - Захъ гъуьлуьз фидай мажал авани, чан вах? Инал къав гьалддай тевле алама, куьра хадай кал ава, анал къуьртIуь верчериз какаяр кутуна кIанзава... С. Муслимов. ЦицIигъ-наме. КЬУьРУЬК сущ.; -ди, -да: -ар, -ри, -ра пис ният аваз амалдапда ийидай кар, амал. # ~ар туькIуьрун, ~риз рехъ тагун, -рай кьил акъудун, ~риз яб тагун. Шумуд агъзур сефер вуна табнатIа, Сад Аллагьдиз чида, гьелбет, дуьздаказ. Ви кьуьруькри гьикьванбуруз табнатIа, Лугьуз рикIий: агь, алатна фий я кас. С. Шумуд агъзур сефер вуна табнатIа. Шарвилиди... душмандин кьуьруькрай кьил акъудзава ва ам гьар сеферда кIаник кутазва. Б. С. "Шарвили " гьикI арадиз атана? Им гьикI хьана акъатна Яшайишдин кьуьруькрай?! А. Къ. Пешапай.... базарда хьайи кьуьруьк рикIел хтайла, гагъ зак хъуьруьн акатда, гагьни - хъел. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. * кьуьруьк(ар) акъудун гл., ни масадбур алцурардай амалар авун. Пагъливан неинки симинал адав гвай пайгарди, чилел агъзур жуьре кьуьруькар акъудзавай квасади хуьзва. М. Ж. Дарман хьиз герек я. КЬУЬРУЬКЧИ сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра кьуьруькар акъуддайди. * кьуьруькчи хьун гл. кьуьруькар ийидайди хьун. Зи дустуникай эхиримжи вахтара кьуьруькчи хьанва. КЬУЬРУЬКЧИВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера кьуьруькчи тир гьал. * кьуьруькчивал авун гл., ни кьуьруькчи тир гьал кьилиз акъудун. Ви дустни кьуьруькчивал ийиз куьчейрал ала. Р. КЬУЬХВЕ, КЬУЬХВЕР кьвех существительнидин формаяр. Кил. КЬВЕХ КЬУЬЧI сущ.; хъуьчIуь, хъуьчIе; хъуьчIер, хъуьчIери. хъуьчIера 1) къуьнелай гъил бедендик галкIанвай чка. Са хъуьчIуьк квай тIваларикай Къафкъаздиз пару жедайд туш. С. С. Бендедин рикI хьайитIа дуьз. 2) хьуьчIуьн чкадал алай партал. Дугъриданни, шикил килигуник квайди тир. Ада Керим хъуьчIуькай фадлай гъиле хкьун тавунвай блокнот хкудуниз мажбурна. Б. Гь. Заз эвера. Абуруз далу гана ацукьнавай Бубади, стIун алай чкадилай юзун тавуна, маузер акъудна, ам хъуьчIуьн кIаникай тахминан рахазвайбурун ванцел туькIуьрна, кьве сеферда шайтIандихь тIуб галкIурна... С. Гь. КIири Буба. - 2) къалтух. ХъуьчIуьк дипломар квайбур гатуз гуьзчивиликай хкатун, общественный уьмуьрдивай михьиз яргъа хьун... им вуч лагьай чIал я? Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 |
| |||||||
|
