| Вход | Регистрация | ||
|
Толковый словарь лезгинского языка ГУЬНЕ 1 сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра хур квай чка. # тик ~, яргъи ~; чеб квай ~, тамун ~. Магьмуд гуьнедин юкьвал кьван экъечIнавай. 3. Э. Алерар. ТIебиатдин гуьрчегвилер, ракъинин нур къугъвазвай гуьнеярни, пелерни, сериндик квай кьузаярни кьетIендиз тафаватлу яз аквазвай. А. А. Пад хьайи рагъ.... ада мани лугьудайла, гьатта гуьнейрай авахьзавай шимерни акъваздай. 3. Гь. Лезгийрин риваят. ГУЬНЕ 2 : * гуьне пад сущ.; рагъ акьадай пад. ГУЬНУЬ кил. ГУНИ. ГУЬНУЬЧИ куьгь., сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра гуьнуь гвайди.... зун пешапай тирла, а Зарият гуьнуьяр гваз къекъведай гуьнуьчи тир! А. Сайд. Пешепайни гуьнуь. ГУЬНУЬКЪАРА туьрк. сущ.; -ди, -да;.-яр. -йри, -йра 1) бахтсузвал, ийир-тийир хьанвай гьал. Гъуцар ганвайд гуьнуькъара, я туштIа чаз бегьер я жал. Е. Э. 2) бахтсузди, ийир-тийир хьанвайди. Виридаз, гуж хьай Хатун, чи хесетарни крар чир хьана... Гила, вучда, гуьньуькъара? Къ. М. РикIелай фидач, инсанар. [Гуьлхалум]. Гьагуьнуькъара?! Лап хъсан, за адаз ийидайди ийида. Н. И. Гьакимрин папар. * гуьнуькъара авун гл., ни-куь вуж; ни нин-куьн; рикI туькьуьларна, ийир-тийир течир гьалдиз гъун. Гадади кIелзавач, ада зун гуьнуькъара авунва. Р. Ни эцигна вун зи, хура, Сятиналлай хьиткьин хьтин? Ийида зи гуьнуькъара. На са юкъуз секин хьтин. М. Б. РикI. * гуьнуькъара хьун гл., вуж рикI туькьуьларна, ийир-тийир течир гьалдиз атун. Адани, зи гуьнуькъара хьайи гъуьлуь, гьикI туькIуьрнатIа, заз чидач... Къ. М. Дагъларин деринрин булахар. ГУЬНУЬКЪАРАВАЛ сущ.; -или, -иле рикI туькьуьл хьана, ийир-тийир течир гьал. Гуьнуькъаравал садазни такурай. Р. Югъ йиф гуьнуькъаравилик хьайи руша пуд вацра эхнай. 3. Э. Мехъер кьуьл туш. Абуру зи чкIайвал, девирдин вилик гуьнуькъаравал чпиз табиардайди хьиз хьана... Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. ГУЬНУЬКЪАРАВИЛЕЛДИ нар. рикI туькьуьларна, ийир-тийир течир гьалда аваз. Синоним: гуьнуькъарадаказ. Антоним: агъайнавилелди. ГУЬНУЬКЪАРАДАКАЗ нар. гуьнуькъаравилин лишан кваз. Чун яргъалди гуьнуькъарадаказ амукьнач, армиядай стхани хтана, дидедизни кIвалах жагъана. Р. Синоним: гуьнуькъаравилелди. Антоним: агъайнавилелди. ГУЬРЗ фарс, сущ.; -уьни, -уьна; -ер, -ери, -ера кьве патал мурз алай дуьз яргъи яракь. Ида фена са демирчи устIардиз минетна, вичиз са гуьрз, са къалхан ва са туррасиз туна. Ф. Али Незер. Рустам вичин гуьрз, къалхан, хьел-чIемерук къачуна, Рахш лугьур балкIандал акьахна фена. Лезги халкьдин махар. Синонимар: тур, къилинж. ГУЬРЗЕ 1 сущ., -ди, -да; -яр, -йри, -йра кьелечI чкалра як туна ргана гьазурдай хуьрек. Синоним: пичIека(ар). ГУЬРЗЕ 2 сущ., -ди, -да; -яр, -йри, -йра иландин жинс. ГУЬРКЕМ туьрк, прил. кьакьан, къаш-къамат авай. Адан кесиб, гуьркем, начагъ гьал акурла зи чанди цIай кьазвай. Эхиримжи сеферда академиядиз мажиб къахчуз атанвай. М. М. Уях хьухь, лезгияр! Синоним: гуьркемлу. ГУЬРКЕМЛУ прил. къаш-къамат авай, векилвал ийиз жедай. Шарвилидин тIварунихъ галаз алакъалу ийизвай риваятар гзаф хьун анжах шад жедай кар, абуру чи руьгьдин хазина девлетлу ийизва ва Шарвилидин мадни къешенг, мадни гуьркемлу, мадни таъсирлу суьрет чIугвадай мумкинвал гузва. ЛГ, 1996, 11. X. Синоним: гуьркем. ГУЬРУЬШ сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра сад-садаз акур, рахай вахт. Заз гьа сифте гуьруьшдилай чир хьана, ам духтур хьиз психологни я. 3. Ф. Суьгьуьрдин тIвал гвайди. Эгер гуьзел къвезватIа гьар гуьруьшдиз, Вири нагьакь, тек гуьзел гьа керчек я. М. Б. Вуж ваз даим... Гьайиф! Гьайиф куьтягь хьайи гуьруьшар, Сифте темен, бейнидиз тIал акъудай. М. Б. М. А ГУЬРУЬШМИШ: * гуьруьшмиш авун гл., ни вуж сад-садахъ галаз танишарун. За абур сад-садахъ галаз гуьруьшмиш авунай, амма абур чеб-чпиз чара хьана. Р. * гуьруьшмиш хьун 1 гл., вуж нихъ галаз таниш хьун, сад-садал гьалт хьана рахун. Мухбиррихъ галаз гуьруьшмиш хьанани? А. А. Пад хьайи рагъ. Чара уьлквейрай атай мухбиррихъ галаз гуьруьшмиш хьайидалай гуьгъуьниз Кълинж Салегь Асали Гъалибан ядигарханадиз атана акъатна. А. А. Пад хьайи рагъ. Сада садахъ дерт гьиссайла гъижрандин Гур межлисда жеда дустар гуьруьшмиш... А. Къ. Къара-Булах. * гуьруьшмиш хьун 2 сущ. важиблу са месэла гьялун патал сад-садал гьалтун. И кIвалах кьиле тухун Мусадин рушахъ галаз фад-фад гуьруьшмиш хьуни рехъ ачухарна. А. И. Самур. Низ чидай кьван, им чи эхиримжи гуьруьшмиш хьун тирди. А. Къ. Къара-Булах. Гуьруьшмиш хьуна РФ-дин финансрин сад лагьай заместитель А. В. Ушакова ва РФ-дин Президентдин патав гвай РД-дин гьамишалугъ векил Г. Гьамзатова иштаракна. ЛГ. 2001, 16. VIII. ГУЬРУЬШМИШВАЛ сущ.; -или, -иле; -ер, -илери, -илера сад-садахъ галаз танишвал. Сифте гаф, и гуьруьшмишвал кьиле тухузвай кас яз, Абдул Ражабоваз гана. ЛГ, 1999, 17. VI. ГУЬРЦЕЛ сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) ракIарин петлияр галкIурнавай тахта, кIарас. ТакIан къведай вахтни дакIардай аватай ракъинин нур ракIарин гуьрцелдив агакьдай вахт сад тир. А. А. Умуд. Дегьзаманайрин чувудри чпин ракIарин гуьрцелдилай дуьаяр авай запаб куьрсдай кьван. Р. Гь. Чун чаз килигайла. Руш бейкеф хьана, кIвалин ракIарин гуьрцелдал ацукьна. Гь. Къ. Магьини Дилбер. 2) дакIардин кIаникай къвезвай кIарас. ГУЬРЧЕГ туьрк, прил. вичин акунри инсан гьейранардай, килигайдаз лезет гудай. Ярдин сифет гзаф гуьрчег... Е. Э. Зи азиз. Седефдилай гуьрчег я лацу сарар. Е. Э. КIани яр. Вирида ихьтин гуьрчег ва акьуллу руш ашукь хьанвай Низаман бахтлувилел пехилвал ийизвай. Н. А. Кьве рикIин хиялар. Синонимар: гуьзел, гуьлуьшан. Антоним: эйбежер. * гуьрчег авун гл., ни вуж-вуч гуьрчег гьалдиз гъун. Антоним: эйбежер авун. * гуьрчег хьун гл., вуж-вуч гуьрчег гьалдиз атун. -Гуьгьуьлдиз кIан хьайила гуьрчег жеда. Ф. Лайихлу паб. Яйлахдин чин якъут-гевгьер чкIай хьиз гуьрчег хьанвай. Б. Гь. Заз эвера. Зи шегьерда рушар гуьрчег жердавай Парталарни тIарам жезва бичейрал... А. С. Руфунал залан дишегьлияр. Антоним: эйбежер хьун. ГУЬРЧЕГ нар. вичин акунри инсан гьейранардай, килигайдаз лезет гудай тегьерда. Ваз ам гуьрчег акуналди винелай, ЧIалахъ жемир, килиг цIийи кьилелай... X. Т. Хъсан я.. ГУЬРЧЕГАРУН гл., каузат., ни вуж-вуч; -да, -на; -из, -зава; -ин, -а, -рай, -мир; гуьрчегар тавун, гуьрчегар тахвун, гуьрчегар хъийимир гуьрчег гьалдиз гъун. - И вири легьзейри виш метрдин вини патал хкаж хьанвай инсанрин сагъламвал хуьн, хъсанарун, кIубанарун патал эцигнавай ирид мертебадин дарамат мадни гуьрчегарзава. 3. Ф. Суьгьуьрдин тIвал гвайди. ГУЬРЧЕГВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери гуьрчег гьал. Инал Лукьманни пагь атIана амукьна, и рушан Гуьрчегвал акурла. Ф. Пачагьдин мегьтер Лукьман. И дуьньядин гуьрчегвал Къалурна заз, вуна яр. А. С. Агь, тIебиат. Ислягьвал я ви гуьрчегвал. X. Т. Ислягьвал чи дамах я. Гекъигунар артух жеда, акварвал, Тикрар жезмай кьван рушарин гуьрчегвал... И. Гь. Сад муькуьдан къене авай рикI хьана. Гуьрчегвилиз килигна паб гъайиди Бахтсуз жеда. И. Гь. Саяд. ХупI гана ваз гуьрчегвилер, Гъуцарикай мийир хъилер... М. М. Вучиз тир? Гуьрчегвал ваз хьана кьисмет, Бес куьз я ви шейтIанвал. Ш. Къ. Чинеруг хьиз. * гуьрчегвилелай бахтлувал хъсан я. Антоним: бахтлувал. ГУЬРЧЕГВИЛЕДИ нар. гуьрчегвал аваз, гуьрчегвал хас яз. Ада гзаф гуьрчегвилелди алукIдай. Р. Синонимар: гуьзелвилелди, гуьзелдаказ, гуьзелдиз, гуьлуьшанвилелди. Антоним: эйбежервилелди, эйбежердаказ, эйбежердиз. ГУЬРЧЕГДАКАЗ нар. гуьрчегвал кваз. Гуьрчегдаказ алукьда чи пакама Хважамжамдин рангаривди чIагана. И. Асл. Чи пакама. Синонимар: гуьзелвилелди, гуьзелдиз, гуьлуьшанвилелди. Антоним: эйбежервилелди, эйбежердаказ, эйбежердиз. ГУЬРЧЕГДИЗ нар. гуьрчег гьалда аваз. ЦIийи йисан ёлка хьиз, Вун гуьрчегдиз аквазва. А. С. Лацу рангар, яру рангар. Ада уьмуьрдикай ва кIанивиликай ашкъидалди ва гуьрчегдиз кхьизва. М. Ж. "Ша хуьн пакдиз чи Эминан чIал чна". Синонимар: гуьзелвилелди, гуьзелдаказ, гуьлуьшанвилелди. Антоним: эйбежервилелди, эйбежердаказ, эйбежердиз. ГУЬРЧЕГЗАВА || ГУЬРЧЕГЗАВАЧ гуьрчегдиз ава || гуьрчегдиз авач. ГУЬРЧЕГЗАМА || ГУЬРЧЕГЗАМАЧ гуьрчегдиз ама || гуьрчегдиз амач. Сифтедай хуьруьн къене сад лагьай гуьзел тир свас, аял хана, кIвалахдини атIайла Мегьамедрасулаз бегенмиш жедайвал гуьрчегзамачир. А. И. Самур. ГУЬТIУЬ прил. 1) акси кьве къвалан, патан арада мензил тIимил авай. # ~ коридор, ~ парча, ~ рак. Тухванва гьар чкадиз гуьтIуь, дар ракьун рекьер. А. Ф. Зарбачи Гьасан. Рекьер, рекьер гуьтIуь я куьн... И. Гь. Рекьер куьруь жезва. Гьаихьтин зулун циф авай са йикъан нянихъ дагъдин гуьтIуь рекьяй къунши хуьряй мугьмандай хквезвай Хатун халадиз векьерин кIунтIунихъ къатканвай дишегьлини итим акуна. Я. Къафаров. Юристдин дафтардай. 2) бедендиз дар (алукIдай партал). # ~ шалвар. Синонимар: дар, дарискъал, шуькIуь. Антоним: гьяркьуь. * гуьтIуь авун гл., ни вуч гуьтIуь гьалдиз гъун. Акваз-акваз рехъ гуьтIуь авуна. Р. Синонимар: дар авун, дарискъал авун, шуькIуь авун. Антоним: гьяркьуь авун. * гуьтIуь-гуьтIуь прил. гзаф гуьтIуь. * гуьтIуь хьун гл., вуч гуьтIуь гьалдиз гъун. Къуьзуьвиляй гуьтIуь хьанвай адан вилера гилани кьисасдин ажугълу кур къугъвазва. Гь. М. Им къван, им терез. Жигъир гуьтIуь ва тик хьана. Б. Гь. Заз эвера. Синонимар: дар хьун, дарискъал хьун, шуькIуь хьун. Антоним: гьяркьуь хьун. ГУьТIУЬВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера 1) гуьтIуь тир гьал. Ихьтин шегьердиз гуьтIуьвал авай куьчеяр кутугнавач. Р. 2) куьч. кьадардиз тIимил, еридиз агъуз.... адан эсерриз фикиррин гуьтIуьвал, даязвал ваъ, гегьеншвал, деринвал, чIалан гуьрчегвал, устадвал хас я. И диривал, йигинвал, гьерекатрин жанлувал шаирдиз вичин Ватанди, халкьди, партияди гана. 3. Бирембеков. Алибег Фатахов: куьруь биография ва яратмишунар. Синонимар: дарвал, дарискъалвал, шуькIуьвал. Антоним: гьяркьуьвал. ГУьТIУЬДАКАЗ нар. гуьтIуьвал хас яз. Синонимар: дардиз, дарискъалдиз, шуькIуьз. Антоним: гьяркьуьз., ГУЬТIУЬ3 нар. гуьтIуь гьалда аваз. Хуьруьн рекьер гуьтIуьз акуна. Р. Синонимар: гуьтIуьдаказ, дардиз, дарискъалдиз, шуькIуьз. Антонимар: гьяркьуьз, гьяркьуьдаказ. ГУЬЦIУН гл.. ни вуч квевай; -да, -на; -из, -зава; -0|| -а, -ин, -рай, -мир; гуьцI тавун, гуьцI тахвун, гуьцI хъийимир гвягъун. КIарасдивай кIарас гуьцIна - къабар авур гъилел ви... Ж. * гуьцI хьун гл., вуж-вуч нивай-квевай гвя хьун. Къванцивай гуьцI хьайитIа, атIунни мумкин я, цIил кIарасдилай вегьена кIанда. М. Б. За бананар недач. Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 |
| |||||||
|
