ТУМАК разг. гъуд; дать тумака са гъуд вигьин.

ТУМАН циф; ччилин циф. ♦ туман в глазах пер. вилерал хуш алай хьиз я; напустить туману пер. кьил акъат тийирвал авун.

ТУМАНИТЬ несов. 1. циф акьалтай хьиз авун, мичIивал акьалдрун. 2. пер. вилерал хуш акьалтай хьиз авун. 3. пер. кьил кьилелай алудун.

ТУМАНИТЬСЯ несов. 1. циф. акьалтун. 2. пер. хуш акьалтай хьиз хьун (вилерал). 3. пер. хъсандиз кьиле гьат тийирвал хьун, кьили хъсандиз кIвалах тавун (мес. хъуникди).

ТУМАННО 1. в знач. сказ. циф ава. 2. нареч. пер. кьил акъат тийирвал, ачух тушиз, къаб алаз; он выражается туманно ам къаб алаз (кьил акъат тийирвал) рахазва.

ТУМАННЫЙ 1. циф алай; цифеди кьунвай. 2. цифедин; циф тир. 3. пер. ачух тушир, акахьай, кьил акъат тийир. 4. пер. хуш алай хьтин; элухъай хьтин (цIарцIар тагузвай, мес вилер).

ТУМБА тумба (1. куьчедин ва я рекьин къерехда акIурнавай яцIу аскIан гирдим. 2. са затI эцигдай кIарасдин ва я къванцин гирдим, аскIан яцIу дестек хьтинди).

ТУМБОЧКА тумбочка (кроватдин къвалав эцигдай са хел авай гъвечIи аскIан шкаф).

^ ТУНДРА тундра (полюсриз мукьва, гьамиша чIаганвай, тамар авачир, къванер ва я куьлуь кул-кус авай, гзафни-гзаф уьленлух чуьл).

ТУНЕЯДЕЦ муьфтехур, ччарадан фу незвайди.

ТУНЕЯДСТВО мн. нет муьфтехуьрлал, ччарадан фу нез яшамиш хьун.

^ ТУННЕЛЬ м туннель (ччилин кIаникай тухванвай, мес. дагъдикай хкечIдай рехъ).

ТУПЕТЬ несов. 1. къуьруь хьун. 2. пер. къуьруь хьун, куьт хьун, кьери хьун, зайиф хьун, хцивал амукь тавун (мес. инсандин зигьин, акьул).

ТУПИК кIакI, са кьил кIеви куьче. 2. ж -д. тупик (ракьун рекьин станцийрин са кьил амай рекьерик ккIанвай, муькуь кьил фидай чка авачиз куьтягь хьанвай рехъ, ина вагонар, паровозар акъвазарда). ♦ стать в тупик кIеве гьатун, гаф жигъин тийиз амукьун; поставить в тупик кIеве ттун.

ТУПИТЬСЯ несов. къуьруь хьун.

ТУПИЦА м и ж къанмаз, кьиле гьат тийир кIанчI, куьт инсан.

ТУПОГОЛОВЫЙ разг. кьиле затI гьат тийир, кьили затI кьатIун тийир.

ТУПОЙ 1. къуьруь (мес. чукIул). 2. гьяркьуь, куьнтуь (мес. луьткведин кIуф; какадин кIан пад; пIип1). 3. пер. куьт, кьиле затI гьат тийир, зигьинсуз. 4. пер. хцивал авачир, зайиф (япар); ччан алачир хьтин (вилер). ♦ тупая боль хцивал авачир, тIимил хабар гудай тIал, куьт тIал.

ТУПОНОСЫЙ 1. гьяркьуь яцIу кIуф (кIуфар) алай (мес. пIатI). 2. гьяркьуь нер алай.

ТУПОУГОЛЬНЫЙ мат. гьяркьуь пипIен; гьяркьуь ципIерин.

ТУПОУМНЫЙ акьул куьт, куьт акьул авай, зигьинсуз.

ТУР1 1. садра элкъуьн, садра элкъвена кьил-кьилиз ягъун (кIвале кьуьлуьк садра элкъуьн; гзафбур квай шахматдин, къумарин къугъунра вири иштиракзавайбру садра гъил авуна кьил-кьилел хтун). 2. тур, девир (мес. са шумуд дережа авай хкягъунрин системада).

ТУР2 зоол. 1. суван яц. 2. суван. кьун,

ТУРБИНА турбина (бугъадин, газдин ва я физвай цин къуватдалди гьерекатдал къведай двигатель).

ТУРБИННЫЙ турбинадин; турбинайрин.

ТУРБОГЕНЕРАТОР турбогенератор (са валдал-чархунал дуьзмишнавай электрический генератордикайни турбинадикай ибарат агрегат).

^ ТУРИЗМ мн. нет туризм (машгъулат, ял ягъун ва чирвилер къачун метлебдалди сиягьат авун, къекъуьн).

ТУРИСТ турист (машгъулвал, ял ягъун ва чирвилер къачун мураддалди сиягьат ийизвай кас).

^ ТУРМАН турман, кьилинпацар ийидай лиф (лув гудайла цава кьилинпацар ийиз жедай са жуьредин лиф).

ТУРНЕ нескл. турне (сиягьат, къекъуьн, гзафни-гзаф тамашаяр къалуриз артистар къекъуьн).

^ ТУРНЕПС турнепс (малариз гудай еке турпунин са жуьре).

ТУРНИК турник (кьве кьил кьве дестекдал эцигнавай элкъвей яцIу гьулдандин паядикай ибарат тир, куьрс жез къугъвадай спортдин алат).

ТУРНИР турнир (1. ист. юкьван виш йисара рыцарри чпин дяведин устадвал ва гуж, гьунар къалуриз къугъун, акъажунар авун. 2. са уюндал, къугъунал, спортда акъажунар авун); шахматный турнир шахматдин турнир (са гзаф ксар гьарда вичин устадвал къалуриз, винел пад къачуз кIанз къугъун).

^ ТУРНЭ см. турне.

ТУРУСЫ ед. нет разг. буш рахунар, буш гаф гунар; турусы на колёсах буш рахунар, буш гафар гун, буш гафар гуз алцурарун.

ТУСКЛЫЙ 1. бегьем экв акъат тийир, рагъулвал алай (мес. шуьше). 2. зайиф, элуьхънавай хьтин (экв). 3. пер. элуьхъай хьтин, цIарцIар авачир, экв тагузвай (мес. вилер).

ТУСКНЕТЬ несов. 1. ранг фин, цIарцIар фин, мичIи ранг акъатун, цIарцIар гуз амукь тавун (мес. шуьшеди, къизилди). 2. пер. зайиф хьун; агъуз хьун (мес. са гьунар масадаз килигайла).

ТУТ нареч. 1. ина; инал; ана; анал; гьана; гьанал. 2. инал, и чIавуз; тут я не выдержал и чIавуз (ада икI лагьайла ва я икI, ихьтин кар авурла) завай эхиз хьанач. ♦ и всё тут хьайи кар гьа им я, вири гьа им я; тут как тут гьанал гьазур я, гьана авазва, гьанал алазва; кукIвадин кIаникай эверайди хьиз гьазур я; какое тут гьинавайди я! (гьич авай кар туш, жедай кар туш).

ТУТОВНИК тутун (хатрутдин) ттар.

ТУТОВЫЙ 1. тутун, хатрутдин. 2. спекIин (сирепIин, рекьедин ттар). 3. тутун ттаран; спекI ттаран (мес. пешер).

ТУФ мн. нет, геол. туф (вулканди арадал гъайи ва я кIане ацукьуникди хьайи къван; дараматар эцигуниз ишлемишда).

^ ТУФЛЯ туфли (са тай); туфли, туфлияр.

ТУХЛЫЙ ктIай; чIур хьанвай; ии къвезвай; тухлое яйцо лахъу (чIур хьайи) кака.

ТУХЛЯТИНА мн. нет, разг. ктIайди, ни къвезвай чIур хьайиди (мес. як, балугъ).

^ ТУХНУТЬ1 несов. элуьхъун, хкахьун (экв, цIай).

ТУХНУТЬ2 несов. чIур хьун, ктIун, ни агалтун.