ТЕНЕВОЙ 1. серин авай, сериндик квай, серин аватзавай; теневая сторона улицы куьчедин серин авай пад. 2. пер. усал, рехне квай, пис; теневая сторона дела кардин усал (пис) пад.

^ ТЕНЕТА уст. чил (ничхирар, вагьши гьайванар кьадай).

ТЕНИСТЫЙ серин; серинар авай; тенистый сад серин багь.

ТЕННИС мн. нет теннис (юкьвай чил аваз, кьве пата акъвазна гъвечIи туп ягъиз чилинин винелай сад-садал ракъуриз къугъун).

^ ТЕНОР тенор (1. итимдин лап кьакьан, яни шуькIуь гужлу ван. 2. гьа ванцелди лугьудай артист).

ТЕНТ тент (гимидин палубадал-балхундал ва я гьуьлуьн къерехда ракъиникай ва я марфадикай хуьн патал шихиникай раснавай кьур, шихинин чардах).

ТЕНЬ ж 1. серин, хъен; гуьлге; тень дерева ттаран серин (хъен). 2. хъен; он своей тени боится адаз вичин хъендихъай кичIезва; от него осталась одна тень адакай амайди са хъен я (яни гзаф яхун хьанва). 3. пер. шак, гиман; на него падает тень адал шак аватзава, адал шак физва (са нагьакьан кардин гьакъиндай). 4. пер. зерре; кIус; жизви кьванни; у меня нет и тени подозрения за гьич кIусн и (жизви кьванни) шаклувал ийизвач. ♦ наводить тень ягъалмишрун, чашмишрун; быть в тени пер. далдадик хьун, хелветда хьун, дуьзда тахьун; держаться в тени жув вилик хкис тавун, вилик кутаз алахъ тавун, дамаx квачиз акъвазун.

ТЕОДОЛИТ теодолит (геодезияда, ччил алцумунин кIвалахра пипIер алцумдай инструмент).

ТЕОКРАТИЧЕСКИЙ теократиядин.

ТЕОКРАТИЯ теократия (политический власть, агъавал диндин кьил гвай ксарин, ругьанийрин гъиле авай идарадин къурулуш; гьахьтин идара авай пачагьлугъ).

ТЕОЛОГИЯ мн. нет теология (диндин учение).

ТЕОРЕМА мат. теорема (вичин дуьзвал аксиомайрин ва я виликди субутзавай къайдайрин бинейрал алаз делилралди тестикьун лазим тир положение, къайда).

ТЕОРЕТИЗИРОВАТЬ несов. теориядин месэлайрал машгъул хьун; теориядал машгъул хьун.

ТЕОРЕТИК теоретик (теориядал машгъул тир кас; теория хъсандиз чидай кас).

ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ теориядин; теориядиз талукь тир; теориядиз хас тир.

ТЕОРИЯ теория (1. авазвай гьакъикъат къалурдай, практика, инсанрин тежриба ахтармишна адакай умуми нетижаяр хкудунал машгъул тир учение; кIватI хьайи фактарин себебар са умуми принципдал ачух ийидай ва цIийи фактар ачухун ва абруз баян гун мумкинардай илимдин къайдайрин система. 2. са илимдин хел ва я адан са хилен уму-миламишнавай къайдайрин кIватIал).

ТЕПЕРЕШНИЙ разг. гилан.

ТЕПЕРЬ гила.

ТЕПЛЕТЬ несов. чими хьун.

ТЕПЛИТЬСЯ несов, 1. жизви экв ийиз ккун; тIимил экв гун (лампа). 2. пер. тIимил кваз хьун, жизви кумукьун; в нём теплилась надежда адак жизви умуд квай (кумай).

ТЕПЛИЦА см. оранжерея.

ТЕПЛИЧНЫЙ см. оранжерейный.

ТЕПЛО1 мн. нет чимивал.

ТЕПЛО2 нареч. 1. чими жедайвал; чими ийидайвал; он был одет тепло ада чими жедайвал (чими партал) алукIнавай. 2. в знач. сказ. чими я; чимида. 3. пер. хушдиз, хушвилелди, рикIин хушвилелди, рикIин чимивилелди (мес. къаршиламишун).

ТЕПЛОВОЗ тепловоз (пардалди-бугъадалди тушиз, вичин къене ккудай бензиндин ва мсб къуватдалди кIвалахдай двигатель аваз ишлемишдай паровоз).

ТЕПЛОВОЙ 1. чимивилин; тепловая энергия чимивилин энергия. 2. чимивилин энергиядалди кIвалахдай (двигатель).

ТЕПЛОКРОВНЫЙ чими ивидин, чими иви квай (гьайванар).

ТЕПЛОМЕР чимивал алцумдайди (алат).

ТЕПЛОПРОВОДНЫЙ чимивал тухудай, чимивал ракъурдай.

^ ТЕПЛОТА мн. нет чимивал.

ТЕПЛОТЕХНИКА мн. нет теплотехника (техникадин кудай шейэрикай ва пардикай хъсандиз, дуьз менфят къачунин месэлайрикай рахадай са хел).

ТЕПЛОПРОВОДНЫЙ чимивал тухудай, чимивал ракъурдай.

ТЕПЛОФИКАЦИЯ мн. нет теплофикация (ргазвай цин бугъ ракьун турбайра аваз кIвалера къекъуьруналди кIвалер чими авунин къайда.

ТЕПЛОФИЦИРОВАТЬ сов. и несов. теплофикация авун, бугъадалди чими ийидайвал туькIуьрун.

ТЕПЛОХОД теплоход (пардалди-бугьадалди тушиз, вичин къене кудай бензиндин ва мсб къуватдалди кIвалахдай двигателдин куьмекдалди фидай гими).

ТЕПЛУШКА теплушка (чими ийидай пич эцигнавай товарный вагон).

ТЕПЛЫЙ 1. чими; тёплая вода чими яд; тёплый воздух чими гьава. 2. чими ийидай, чими (партал). 3. пер. рикIиз чими; хуш; хушвал ийидай; тёплое слово хуш (рикIиз чими) гаф; тёплый приём хушвилелди, ччинин ачухвилелди кьабулун; хатур-гьуьрмет авун (мес. мугьмандиз). ♦ тёплое местечко кьуш квай, хийир авай чка (къуллугъ).

^ ТЕПЛЫНЬ ж мн. нет, разг. чими гьава.

ТЕРАПЕВТ терапевт (къенепатан азаррин доктор).

ТЕРЕБИТЬ несов. 1. акъудиз кIватIун, акъудун (канабар, куш). 2. тупIалай авун; гъилелай авун; хкуьрун, герен-герен кьаз ялун. 2. пер. динжвал тагун, секинвал тагун.

ТЕРЕМ ист. терем (минарадин тегьерда эцигнавай кIвалер ва я кIвалерин винел къатунал алай кIвал).

ТЕРЕТЬ несов. 1. гуьцIун. 2. тIушунун (мес. гъилелди бедендин са чка). 3. куьлуь авун (гуьцIна, куьткуьнна, мес. тенбек). 4. гуьцI жез тIар хьун, ягъун (мес. ботинкади дабан).

ТЕРЕТЬСЯ несов. 1. гуьцI хьун. 2. вичин жендекдив гуьцIун (мес. дасмал). 3. арайра аваз хьун, гьатун, къекъуьн (инсанрин арада).

ТЕРЗАНИЕ 1. см. терзать. 2. азаб, рикIин азаб.

ТЕРЗАТЬ несов. 1. кукIварун; къазунун (мес. лекьре къуьр). 2. пер. азаб (азабар) гун, рикIиз азабар гун, ччан акъудун.

ТЕРЗАТЬСЯ несов. азаб чIугун, азаб къачун, азаб хьун (рикIиз).

^ ТЕРКА тёрка (картуфар ва маса затIар къадгъуниз куьлуь ийидай тIеквенар ва сарар авай ракьун кьул).