ТОРМАШКИ: вверх тормашками разг. 1) кьилинпацар (хьун); кьилихъди кIеми-кIемер жедайвал (авахьун, вигьин); 2). кIан пад цавал, къариш-къуруш (хьун), кьил-тIум акахьун.

ТОРМОЖЕНИЕ мн. нет. см. тормозить

ТОРМОЗ 1. тормоз, турмуцI (фургъун, автомобиль ва я поезд явашардай ва я михьиз акъвазардай алат). 2. пер. энгел, энгелвал; энгелвал авун.

ТОРМОЗИТЬ несов. 1. тормоз ягъун, тормозламишун. 2. пер. энтелрун, явашрун, энгелвал авун.

ТОРМОШИТЬ несов. 1. хкуьрун, гьарнихъ акъажун; не тормоши ребёнка аялдик хкуьрмир. 2. пер. инжиклу авун, ччандивай авун.

ТОРНЫЙ кIвачи атIанвай, кIвачик квай, цIалцIам (рехъ). ♦ итти торным путём пер. адет хьанвай рекье аваз фин (яни цIийи рехъ жугъуриз алахъ тавун).

ТОРОВАТЫЙ разг. жумарт, жумартвал квай.

ТОРОПИТЬ несов. тади кутун, тади ийиз тун.

ТОРОПИТЬСЯ несов. тади авун, гьерекатун.

ТОРОПЛИВО нареч. тадиз, тадивилелди, тадивал кваз, тади кваз.

ТОРОПЛИВЫЙ тади ийидай; тади ийизвай; тадивал (тади) квай.

^ ТОРОС торос (кефердин гьуьлера муркIари чуькьуьникди арадал гъидай зурба муркIадин къаяб, муркIад дагъ).

ТОРПЕДА торпеда (гими батмишрун патал ишлемишдай, цин кIаникай вич-вичиз фидай, хъиткьиндай мина).

ТОРПЕДИРОВАТЬ сов. и несов. торпеда ахъаюн (мес душмандин гимидал).

ТОРС тан, жендек (инсандин ва я статуядин гъилер, кьил квачир тан)

ТОРТ торт (некIедални какайрал ишинай ширин тинидикай чрай хъуьтуьл пирог, цикIен хьтинди).

ТОРФ мн. нет торф (ччилик ктIай набататрикай накьвадик акахьна арадал атай кьук хьтин затI; ккун патал ва техникада ишлемишда).

ТОРФОРАЗРАБОТКИ, ед. нет торф акъудзавай чка.

ТОРФЯНИК торфдин мяден, торф квай чка, торф хкудзавай чка.

ТОРФЯНОЙ торфдин.

ТОРЦОВЫЙ: торцовая мостовая кIарасдин гирдимар ттунвай мостовой (см. торец).

ТОРЧАТЬ несов. 1. хкаж хьун, виниз акъатун (мес. пая). 2. тик акъвазун; экъис хьана акъвазун; хкис хьана акъвазун (мес. чIарар). 3. экъис хьун, хкис хьун, кьил акъатун (мес михинин). 4. пер. хкис хьун, хкис хьана акъвазун, гьамиша аваз хьун, гьамиша виликай хкис хьун; торчать перед глазами вилерикай хкис хьун (яни алат тавун).

ТОРЧКОМ нареч. разг. экъис хьана, тикдиз, хкис хьана.

ТОРЧМЯ нареч., см. торчком.

ТОСКА мн. нет 1. дарихвал, рикIин дарихвал, рикI акъатун; тоска по родине ватандихъ рикI акъатун. 2. гъам, сефилвал.

ТОСКЛИВЫЙ 1. дарих тир; рикI дарих тир, рикI акъатдай. 2. дарихмищдай, рикI дарих ийидай, рикI акъуддай. 3. гъамлу, сефил.

ТОСКОВАТЬ несов. дарихмиш хьун, рикI акъатун, рикI дарих хьун; вил галаз хьун.

ТОСТ тост (садан сагьлугъдай, гьуьрметдай хъваз лугьудай гафар; садан сагълугъдай хъвазвай стакан).

ТОТ местоим. 1. ам; атIам; а; атIа; тот дом атIа (а) кIвалер; тот уедет ам хъфида; тот не хочет адаз кIанзавач; тот раз а сеферда; тот этого не сделает ада и кар ийидач. 2. гьам; гьа; та это книга или опять не та? и ктаб гьам яни, тахьайтIа мад гьам тушни? 3. гьам (гзаф вахтара перевод ийидач); что посеешь, то пожнёшь вуна вуч цайитIа, гьам гуьда (ва я вуна цайиди гуьда) вуна; тот, кто уехал хъфей кас; та, которая сидит там анал ацукьнавайди (дишегьли). ♦ до того 1) анал кьван; 2) акьван чIавалди; в силу того, что -из килигна; перед тем, как уехать хъфидалди вилик; а между тем амма; между тем ва я тем временем и арада, и чIавуз; гьа арада, гьа чIавуз; тем более мадни артух; при всём том вири гьакI яз-яз, вири гьакI ятIани; тем не менее ятIани, гьакI ятIани; как бы то ни было гьар гьикI хьайитIани; гьар гьикI ятIани; с тем, чтобы патал; для того, чтобы патал; и без того гьакIни, гьакIани; не без того авачиз туш, квачиз туш; кими туш; к тому же адалайни артух, адалайни алава. адан кьилел; месяц тому назад са вацран (адалай) вилик; а то тахьайтIа; а то нет? тахьайтIа тушни (авачни) кьван?; ни с того, ни с сего са себебни авачиз, са карни авачиз; динма-диндирма; то, сё, ва я то да сё 1) ам-ам; 2) гьа икI я, акI я; ни то, ни сё са затIни туш, са куьнизни виже къведайди туш; то и дело герен-герен.

ТОТАЛИЗАТОР тотализатор (1. чамарар чукурдайла, тамашзавайбру флан балкIан алатда лагьана мерж кьаз пул эцигиз къугъун. 2. гьа къугъуна гьар са балкIандиз эцигай пулунин кьадар, кьадар къалурдай машин).

ТОТАЛЬНЫЙ тотальный, виридан, вири акатнавай; тотальная война тотальный дяве (са уьлкведин вири къуватар экечIай дяве).

ТОТЧАС нареч. гьасятда.

ТОЧЁНЫЙ 1. хци, чарх гайи (мес. чукIул). 2. чархунив кьуна расай, чархунив кьур (мес. столдин элкъвей нехишар авай кикер). 3. пер. кIалубда цайи хьтин, кIалубда расай хьтин тIарам, цIалцIам (мес. нер, гъилер, кIвачер).

ТОЧИЛО 1. куьнуь (затIар хци ийидай); харт (дергес хци ийидай). 2. чарх (затIар хци ийидай).

ТОЧИЛЬНЫЙ хци ийидай; точильный камень затIар хци ийидай къван (чарх; куьнуь).

ТОЧИЛЬЩИК чарх гудай устIар.

ТОЧИТЬ несов. 1. хци авун; чарх гун; куьнуь ягъун. 2. кIвенкI авун. 3. чархунив кьун, чархунив кьуна алагъарна расун (кIарасдикай ва я металлдикай токарный станокдал са затI). 4. тIуьн (муьркъуь ракь; кукра кIарас); тIеквенар акъудун, тIеквен-тIеквен авун (мес. къванцяй ци). 5. пер. азаб гун, азият гун, ччан акъудун. ♦ точить зубы сас регъуьн (садакай хъел аваз); точить лясы буш рахунар, эхтилатар ийиз вахт акъудун.

ТОЧКА1 точка (1. точка, стIал, мес. кхьинра ишлемишдай. 2. тIехв; бицIи тIехв хьтин лишан. 3. са чка, са пункт. 4. сергьят; дережа). ♦ в (самую) точку (попасть) лап чкада (акьун); лап дуьз (лугьун); лап тирвал (лугьун); до точки лап акьалтIай дережадиз, лап чкадал кьван; точка в точку лап дуьм-дуьз; ставить точки над и ачухдиз лугьун, лап ачухун, эхирдал къван вири лугьун; на точке замерзания пер. гьа алай чкадал, гьа авай гьалда, чIарни вилик фин тийиз; сдвинуть с мёртвой точки юзурун, вилик ракъурун (са кар, месэла); точка! бес я! куьтягь!

^ ТОЧКА2 мн. нет см. точить 1 ва 3-манайра.