| Вход | Регистрация | ||
|
Толковый словарь лезгинского языка ЯЦI сущ.; -а, -а; -ар, -ари, -ара 1) са куьн ятIани яцIу чка. 2) гатфарин, гатун, зулун, хъуьтIуьн юкь. Хъуьтуьн яцI тиртани, мекьизвачир. А. А. Лезгияр. ХъуьтIуьн яцI ханвай, амма гатфар жедалди гзаф вахтар амай. А. А. Пад хьайи рагъ. * яцIа гьатун гл., вуж-вуч са кардин деринда гьатун. Гатфарин кIвалахар атана яцIа гьатнавай вахтунда чатун устIар кьена, жемят кIеве гьатна. Гзаф чкайрай суракь авуна, эхирни ам жагъана. СтIал улеймана азербайжан чIалал туькIуьрай шиирар. * яцI квай прил. яцIувал хас тир. Соломеядивай са жуьредин яцI квай куьруь кIвачер кIаник кутаз хьанач. А. А. Пад хьайи рагъ. ЯЦIУ прил. юкь гьяркьуьвилихъ еке. Гьайвандин кьулухъ кIвач, накьв авахьнавай чкадин кьерехдилай цIуьдгъуьнна, шахарани яцIу кьве кIарасдин арада акIанвай, А. Къ. Нехирбанни лекь. * яцIу авун гл., ни-куь вуж-вуч яцIу тир гьалдиз гъун. - Хъфена тадиз кьада за сиягь И тамавай къван гьайванрин вири. Ахпа саралай ийиз гьар сиягь, ЯцIу ийида за жуван фири. А. С. Хцихъ галаз ихтилат. * яцIу гафар сущ. 1) манасуз, кьилиз акъудиз алакь тийидай крар, хиве кьунар, ихтилатар Халкьдиз ам акунани такIан тир, вучиз лагьайтIа ада яцIу гафар ийидай ва ам гзаф фурслу кас тир. Къ. М. Стхаяр. ГьикI хьана ви яцIу гафар, лагълагъар: «Яру кьушун, пучда чна тIветIвер хьиз!» А. С. Дидедин кьисас. 2) тариф(ун)ар. Межид буба акьуллу, камаллу кас тир. Ибур эсиллагь яцIу гафар туш, яни жуван буба я лагьана, адан кьуру тарифар авун туш. О. Гьуьсейнов. Межид. бубади лугьудай. * яцIу ратари шуькIуь ратар незвайди хьиз хьун гл., нин къатидаказ гишинвал гьисс авун. Начальник гишила пехъи жезвай. Адан яцIу ратари шуькIуь ратар незвай. И. В. Чирхчир. Хардалаз гзаф гишин хьанвай. Адаз вичин яцIу ратари шуькIуь ратар незвайди хьиз авай, Адавай акъвазиз жезмачир. Къ. Къ. ЧIурун паб. Гишинвилини вичикай хабар гузвай. ЯцIу ратари шуькIуьбур фитIаниз башламишна. С. Ярагъви ашукь Уьзден. * яцIу якIар сущ, ютурар. * яцIу якIарин прил. куьквал хас тир (инсан). ЯЦIУВАЛ сущ.; -или, -иле; -Мер, -илери, -илера яцIу тир гьал. Перемдинни вини дуьгме ахъайнава, яцIувал квай къуватлу гарданда тунвай лацу пекеш пицIел кьван куьрснава.. А. А. Ирид цаварик Самурдин ван. ЯЦIУДАКАЗ нар. 1) яцI кваз. 2) куьч. такабурла яз. ЯЦIУ3 нар. 1) яцIу яз. 2) куьч. такабурлу яз. -Тарифун, яцIуз къалурун туш, - суьгъбетзава Жафер Жалилова... ЛГ, 2004, 15. VII. * яцIуз кьун гл., ни такабурлу яз тухун, вич вине кьуна алакъаламиш хьун. ЯЧЕЙКА урус, сущ.; -ди, -да; -яр, ~йри, -йра кIватIал. Хуьрера партийный ячейкаяр ва партийный группаяр тешкил авун герек я. З. Э. КУТВ-диз фена. Сифте партиядин ячейка тешкилна адан секретарвилиз Али хкяна. А. И. Самур. ЯШ туьрк, сущ.; -ди, -да; -ар, -ари. -ара йис, 12 вацран вахт; дидедиз хьайидалай инихъ йисаралди алцумдай вахт. Уьмуьр цIувад яшара (а)ва... Е. Э. Назани. Вичин кьве яш ламран къудух Деведлай кьакьан ийида. С. С. Гьарда вичикай хан ийида. Расулан анжах цIуд-цIусад яш тир. Амма Расул вич лап дирибаш тир. А. Мут. ВикIегь Расул. ЧIехи бубадин яшар вишелай алатнавай. З. Р. Зи уьмуьрдин шикилар. Асан Нуьдуьрбегован яшар яхцIур йисалай са тIимил алатнава. ЛГ. 2003, 27. ХI. * яш(ар) хьун гл., нин жегьилвиляй акъатнавай вахт хьун. Вичин ери-бине Хуьруьгрин хуьряй тир устIар, хсуси туьквен авай Османан руш Гуьлуьшан, яшар хьанвай жегьил яз, Тагьираз ам мукьвайрин кIвализ суварин юкъуз мугьман хьайила сифте яз акунай. К. К. Шаирдин килфетар. ЯША! туьрк, межд. шадвал къалурдай, 'яшамишрай'манадин гаф. «Гила, Мурсал муаллим, -ван хкажзава ада, - чавай и баркаван еридилай хъфин тавуртIани жеда. Чи гъиле вири ава! Ихътин кефер, дагъдин лезетлу гьава, пагьливанрин иштягьар авай итимар! Инин женнетдин гьуьруьперийрик ви, вахъ галаз зи пайни акатин!. Мад чаз вуч хкIама! Ваз зи рикIикай къе хабар жеда'. Ша атана адаз килиг! Килиг! Яша! Яша е-э-э-э. Яша! Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. ЯШАЙИШ туьрк, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри. –ра уьмуьр давамарун патал лазим тир ва я авай шартIар вири санлай. Яшайишда цIийи крар, цIийи гьалар туьретмиш жезва; цIийи затIар акъатзава. Н. А. Литературадин хрестоматия. - Яшайиш. ви вилеркай Карагзава ахвар хьиз. А. С. Экв хугузмач... Гьайванрикай теснифнавай махари вилик заманайрин инсанрин алакъаяр, яшайишдин четин шартIар чириз куьмекда. Лезгийрин фольклор. Сифте гаф. Синоним: дуланажагъ * яшайишдин кIвалер сущ. инсанар яшамиш хьун патал кIвалер. Къейд авун лазим я хьи, алай вахтунда яшайишдин кIвалерин ва коммунальный игътияжрин пулар гудайла, агьалийрин тIимил таъмин тир къатариз субсидияр чара авунин система къуватда ава. ЛГ, 2004, 15. VII. ЯШАЙИШВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илери дуланажгъдин гьал. ЯШАМИШ: * яшамиш хьун гл., вуж-вуч уьмуьр тухун. Яшамиш хьухь, вуна закай РуьхънатIани, кана, яр. А. С. Дагълух чили... Фетали ханди вичин наибар тир Къубар бегдални, Ягъия бегдал Шамахидиз кьвезвай урус савдагарар яшамиш. хьун патал са карвансара эцигун тапшурмишнай. ЛГ, 2003, 14. VIII. Гьасан эфенди 1909 - йисуз кьена, ам 76 йисуз яшамиш хьана, 4 йисуз Сибирда ( дустагъда) хьана. М. М. Гаджиев. Из лингвистического наследия. Баку ва Сумгаит шегьерра 600 агъзурдалай гзаф лезгияр яшамиш жезва. М. М. Чун гъвечIи халкь туш. Амма лезгияр пара ва санал яшамиш жезвай Къуба, Хачмаз, Исмаиллы, Къуткьашен, Барташен ва Геокчай хьтин районра лезги чIалал райондин газетар ахъаюниз чIехи игьтияж ава. М. М. Кьибле пата гурзава. Некягьдилай гуьгъуьниз 40 сятина яшамиш хъхьай Гитлеранни Евадин мейитар... бункердай жагъанай. X. Шайдабегова. Ева Браун. РД-дин меркездивай 244 километрдин мензилдин яргъа тир Ахцегъа къе 15 агъзур агьали яшамиш жезва. ЛГ, 2004, -15 VII. Кьиникь - гуж туш, яшамиш жез алакь тавун гуж я. З. Къ. Синоним: дуланмиш хьун. ЯШАМИШВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера дуланажагъ(вал). Вавай там галачиз гьич са юкъузни яшамишвал кьиле тухуз жедач... Уях хьухь, я хва. З. Гь. Ахварай авудай аваз. ЯШАМИШРАЙ! межд. 'нелай-квелай ятIани авай разивал, кIанивал яргъалди хьурай' манадин гаф. ЧIур хьурай зулум, яшамишрай азадвал! Ж. Эфендиев.. Азадвилин рекье. Яшамишрай ви игитвал, Инкъилабдиз ухшар авай. А. С. Хцихъ галаз ихтилат, ЯШИНДА нар. хайи йикъалай инихъди. Зелфи бубадин къунагърин хуьруьз вичин яшинда тек са сеферда фейиди тир,.. А. А. Умуд. Валлагь, Махсудан мехъер хьтин девлетлу мехъер заз зи яшинда акурди туш. З. Э Муькъвел гелер. Акьван пул рушаз вичин яшинда акурди туш. А. А. Пад хьайи рагъ. Яшинда садрани вун тек тадач за... А. С. Чи мани. Синоним: уьмуьрда. ЯШЛУ прил. жегьил тушир, гзаф яшар хьанвай. Къарид гъиле гьатна маша, Яшлу тим гатун хьана хьи. С. С. Къаридинни къужадин дяве. Варарив гьеле агакь тавунмаз килигайтIа... яшлу итимар чинар чIурна, рахан тийиз... Гьаятдиз физва. А. А. Лезгияр. КIвалин иеси эвичIдалди варцин сиве чубандин акунар алай яшлу касни пайда хьхьана. Б. Гь. ТIварун стхаяр. Са акьван вахт алатнач, рак ахьа хьана, анай бегьем ахвар тахьанвай, бизар хьанвай яшлу дишегьли экъечIна. М. В. Гьарасатдин майдандал. Вичин машинда акьахай пассажиррин кефи хун тавун, яшлу, набут инсанриз герек атай куьмек гун Мегьамедаз адетдин кар я. ЛГ, 2004, 12.II. * яшлу хьун гл. гзаф яшар хьанвай гьалдиз атун. Зун авачир рехи чIарчIихъ къекъвез жедай келледа: Фад чIехи хьун, фад яшлу хьун мурад тир зи уьлкведа. И. Гь. Рубаияр. ЯШЛУВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера гзаф яшар авай гьал. Жемятди адан яшлувилиз гьуьрмет ийизвай. З. Э. Муькъвел гелер.... чаз ам машинда аваз Кьурагьиз, анай, яшлувилизни килиг тавуна, балкIандаллаз Ахцегьиз ва анай Хуьруьгрин хуьруьзни фийиди агъадихъ тир текстдай чир жезва... С. Зи Сулейман. Яшлувал виридахъ галайди я. З. Ф. Элясна фимир. ЯШЛУДАКАЗ нар. гзаф яшар авайдаз хас тегьерда. ЯШМАГЪ туьрк, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра тахта янавай полдинни цлан арада амукьнавай хъиткьер кIевдай тахтадин кIус. ЯщИК || (ИШИКI рах.)урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра кIвалин майишатдин затIар тун патал кьелечI кьуларикай раснавай кьуд пипIен къаб. ТахьайтIа са ящикда са ичер жезва, муькуьда - маса ичер ва икI мад. А. А. Лезгияр. Директор, газет экIяна, вичиз къулай тирвал кьуларин ящикдал ацукьна. А. Фет. Кьерен къванер. - Къе за вад ишикI гьикайтIани ийида, кьенвай кIвалах я зи гъиляй... Н. Насруллаев. "Го-о-ол!". ЯЦIУР урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра маларин сивер акъатдай, кIвачерал хирер жедай азар. Синоним: дабакь. ЯЪ 1 межд. мягътелвал, шадвал къалурдай гаф. Гада кIвализ хтана ахгакьайтIа, адаз ана са руш аваз акуна. Яъ, - лагьана ада, - я инсан, вун иниз гьинай акъатайди я? Ф. Кесибдин хва Къагьриман. [Къурбан] - Яъ, яъ, садра дангъуздин итимдин сивяй акъатзавай гафариз килиг тIун, сивел некIедин гел аламаз, гила заз рекьер къалурдайди хьанани? Гь. Гь. Адетдин къармахра. Яъ, ибур зи гафар я, эхир, -лагьана гьарайна, за валчагъдин кIирер акъудиз башламишна, вучиз лагьайтIа зи чандал лап ифин акьалтнай. С. С. Жувакай ихтилат. Яъ, яраб Зарият гьиниз фенатIа? А. Р., Я. Я. Хендедадин мехъер. Пакад юкъуз цIегьер хтанач. Тамухъандик къалабулух акатна. «Яраб жанавур гьалтна жал? Яъ, я кас, абур чи тама авайди туш эхир. З. Гь. Ахварай авудай аваз. ЯЪ 2 нугъ., сущ. диде... Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 |
| |||||||
|
