| Вход | Регистрация | ||
|
Толковый словарь лезгинского языка ИЧIиРУН гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава, -а, -ин, -рай, -мир; ичIар авун, ичIар тавун, ичIар тахвун, ичIар хъийимир къен авай (машиндай, шуьшедай, чувалдай, къапунай, къажгъандай ва мсб) затIунай ам са патахъ авуна, адан къене авай затI акъудун, экъичун. Дагъларин сагъибди бутылкадавайди юкьварал кьван пуд истикандиз пайна, амукьайди вичин вилик квай банкадиз ичIар хъувуна. Б. Гь. Заз эвера. ИШАРА араб || ИШАРАТ шиир, сущ.; -ди, -да; -яр || -ар, -йри || -ри, -ра || -йра са квез ятIани талукь, талукьарнавай лишан. Имни гьич Къафкъазда тахьай хьтин ишарат хьанва. Е. Э. КьепIирви Алидин кIвалерин тариф.... рахазвайда кьилин ишарадалди калер къалурна. Б. Гь. Заз эвера. * арифдиз ишарани бес я, суалдин ишара, эвер гунин ишара * ишара авун гл., ни низ са ишарадалди са гьихьтин ятIани фикир лугьун. - АвтIам аку, кьилин ишара авуна ада, - аквар гьаларай, адав мадни гьайбат гва. 3. Э. Патавил авайди. Вичиз авур ишарадиз яб гана, кицI кьулухъ элкъ вена. Б. Гь. Заз эвера. Къужади кьил эляна ва хциз гъилелди вичин сив ва вилер акьал хъувун ишара авуна. А. Къ. Жуьгьенар. ИШЕ туьрк: * ише фин гл., вуч 1) маса къачун. Исеркер гун зи кIвалах яни? Туш зи кIвалах. Серкер ишени фидач. Б. Гь. Лацу цавун михекар. 2) къуватда гьатун, масадбуру кьабулун.... вичин уюн ише тефидайди чир хьайила... А. Къ. Хукац-Ханум. Гаф атай чкадал лугьун, халкьдиз акси рахазвай, «лезги чIал гьина ише физвайди я» лугьузвай лезги алимарни чими туш. М. М. За нин бахтар чуьнуьхна хьи... ИШЕЛ кил. ШЕЛ. ИШЕХЬУН кил. ШЕХЬУН. ИШИГЪ араб, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра. экв, нур. ЧукIурна ишигъ гьар патаз Чуьллер авуна нурламиш. А. Ф. Эм-Тэ-Эс. КIваляй экъечIай жандармди, лампадин ишигъдал Нажмудинан паспорт тупIалай авуна, су ал вугана... А. А. Ирид цаварик Самурдин ван. Вацран ишигъдал рушан вилери, чигедин стIал ацукьнавай чIулав пIинийри хьиз, цIирцIир гузвай. Я. Я. Агалай сандух. АцIай вацран нек хьтин ишигъди кьунвай куьчедай кIвализ хквезвай Гьамидан вилерикай Гъалиб душманри ягъай агьвалатар карагзавай. А. А. Пад хьайи рагъ.. * ишигъ гун гл., куь низ-квез нурлу авун. Пакаман ракъинин къизилдин нурарик гуьзгуьди хьиз ишигъ гузвай адан ракIарай яргъи къезил плащ алай Мерзият экъечIна. Гь. М. Чи бахт чи гъиле ава. Цавай вацра серинвал квай ишигъ гузвай. А. А. Пад хьайи рагъ. ИШИГЪЛАВАН * ишигълаван авун гл., ни-куь вуч нурлу авун, гурлу экв авай гьалдиз гъун. ЦIийиз экъечIнавай ракъини гьуьлуьн винел пад ишигълаван авунай. Ф. Гьуьлуьн шив. Мад цIайлапанри кьуд пад ишигълаван авуна... 3. Гь. Лезгийрин риваят. Ам акьван зурбаз хъитIкьинна хьи, ада гьасятда къуд пад ишигълаван авуна. А. А. Пад хьайи рагъ. * ишигълаван хьун гл., вуч экв аватай гьалдиз атун. Ишигълаван жеда ажеб дагъ-тепе. X. Т. Гатун югъ. ИШИГЪЛАВАНУН гл., ни-куь вуч -да, -на; -из, -зава; ая, -ин, -рай, -мир; ишигълаван авун, ишигълаван тавун, ишигълаван тахвун, ишигълаван хъийимир къалиндиз экв аватай гьалдиз гъун. Мад цIайлапанри кьуд пад ишигълаван авуна ва заз пуд кицIин вилик кваз зун галай патахъ кьвезвай инсанни акуна. 3. Гь. Лезгийрин риваят. ИШИГЪЛУ туьрк, прил.; 1) экуь, экв аватнавай. # ~ класс, ~ дарамат, ~ склад. 2) куьч. килигзавайдаз хуш къведай (чин, суфат, буй).... а гъайбатлу никIин рангарал Гьажикъайиб халудин ракъарини гарари къумраларнавай ишигълу гьяркьуь чин аквазва. К. М. За квез ахъайда... * ишигълу авун гл., ни вуч гзаф экв авай гьалдиз гъун. ЦIийи пенжерри кIвал генани ишигълу авуна. Р. * ишигълу къамат урус [светлый образ] садрани рикIелай тефир, масан. Сабир Диярханова вичин ктаб садрани рикIелай алат тийидай стха Мирзедин ишигълу къаматдиз бахшзава. И. Мурадов.... Зи тухумдинни сихилдин муг. * ишигълу хьун гл., вуч; гзаф экв авай гьалдиз атун. Къвед лагьай лампа турла, кIвал генани ишигълу хьана. Р. ИШИГЪЛУВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера ишигълу тир гьал. Инспектордиз классрин ишигълувал бегенмиш хьанач. Р. ИШИГЪСУЗ прил. экв авачир, мичIи. Ишигъсуз кIвале гьар жуьредин азарар акатда. Р. ИШИНУН гл., ни вуч; -да, -на; -из, -зава; -а -ин, -рай, -мир; ишин тавун, ишин тахвун, ишин хъийимир гъуьруьз яд яна фу чрадай гьалдиз гъун, тини гьазурун. Ам тини ишинив эгечЪавай. 3. Э. Мехъер кьуьл туш.... аквар гьалда, мухан гъуьруькай ишиннавай тинидин кIвалакI тирди кьатIана. Б. Гь. Заз эвера. Мадни лугьуда хьи, ам сифте кIекерихъ галаз къарагъна, цуру тини ишинна... Ф. Н. ПицI квачир инсан. * ишинайдалай кIвахайди гзаф хьун гл., низ са кар кьилиз акъудун патал ийизвай харжияр а кардин нетижайрилай багьа хьун. Ибрагьиман ккIвалахар гьа чи Дагъустан Респубпикадин Верховный суд килигайвал амукьна. Москвадин адвокат Гох темпел кас хьана. Адавай Ибрагьимаз гуз хьайи са куьмекни авач. Са гафуналди, ишинайдалай кIвахайди гзаф хьана. Я. Къафаров. Москвадин адвокат. ИШИРА 1 иширун глаголдин эмирдин форма. Кил. ИШИРУН. ИШИРА 2 -ди, -да; дишегьлидин хас тIвар. И сеферда, Ишира купулар сагъар хъийиз Къаякентдиз фейиди хтанвачир! А. Сайд. Гьуьндуьшкадин шараг. ИШИРУН кил. ШИРУН. ИШЛЕМИШУН 1 гл -да, -на; -из, -зава; -0 || -а, -ин, -рай, мир; ишлемиш тавун, ишлемиш тахвун, ишлемиш хъийимир 1) кар дик хьун.... гъейри гаф виликди, Етим Эминан девирда, "ччара" лагьай манада, гагъ прилагательнидин, гагь существительнидин чкадал ишлемишзавай.. М. М. Гьажиев. ЧIалан илимдин гьакъиндай... са бязи месэлаяр.... ъ гьарфуниз твердый знак лугьуда, ам лезги гафара ачух тушир сесинин гьарф яз ишлемишзава, месела, ваъ; маса чIаларай атай гафара ам, ачух тушир гьарф ачух гьарфуникай чара авун патал ишлемишда, месела: объём. М. М. Гь. Лезги грамматика Ишлемиш тийиз гадарнавай участокдал са кьве вацралай гьакъикъатдани чан ахкьалтна. А. А. Нажмудин Самурский. 2) тIуьн. Гьар юкъуз са таблетка аспирин ишлемиша, анжах виликамаз духтурдал меслят гъана. ЛГ, 1999, 21. Х. ЖикIийрикай хкуднавай дарманар, витаминар бес тежедайла, бедендик иви тIимил хьайила, ишлемишда. Р. Тагьирбеков. Къацу аптека. 3) харж авун. Еке пулни гана кIанзава, токни гзаф ишлемишзава. А. А. Пад хьайи рагъ. 4) еримишун. Тазари гилани ишлемишзава. Р. 5) куьч. хсуси къастар кьилиз акъудун патал масадакай хийрф къачун. Ада зун гзаф ишлемишна. Р. ИШЛЕМИШУН 2 сущ.; -и, -а; -ар, -ри, -ра... чIала куьгьне хьайи, ишлемишуникай хкатай гафаралди художественный произведенидин чIал зибилламиш тавун... лазим я. М. М. Гьажиев. ЧIалан илимдин гьакъиндай... са бязи месэлаяр. ИШТ! межд. улакьдик, цан-цуник квай малар вилик фин патал лугьудай гаф. ИШТАГЬ араб, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) фу, ем, маса са вуч ятIани нез кIан хьунин гьисс. Як жагъин тийизвай жегьилди, хъсан иштагь аваз, тух жедалди тIуьна. Ф. Лайихлу паб. Саралухдин лишанар: жалгъайра тIал гьатда, иштагь квахьда, экъуьчда, уьгьуь акатда... ЛГ, 1999, 21. V. [Хукац-Ханум]. Заз иштагь авач... А. Къ. Хукац-Ханум. 2) куьч. темягь. Мад са кIвалер къачудай иштягь ава. Р. * иштагь ачух хьун гл., нин [Диде]. фу, ем, маса са вуч ятIани нез кIан хьунин гьисс атун. Сифте чиниз са шупI яд ягъ, жувахъ галамай ахвар галуд, ахпа кIвалахна гъил-кIвач ачуха. Акуна - такуна ви иштагьни хъсандиз ачух жеда. А. Къ. Хукац-Ханум. X ИШТАГЬДИВДИ нар. фу, ем, маса са вуч ятIани нез кIан хьунин гьисс. аваз. ЦIийи чIурал акъатай гьайванри иштагьдивди кьилер чиле туна. Б. Гь. Заз эвера. Синоним: иштагьлудаказ. Антоним: иштагьсуздаказ. ИШТАГЬЛУ прил. иштагь авай. - Элгьем, ЦIийи свас, иштагьлу тIуьн хьана, Вун сагърай! А. А. Пад хьайи рагъ. Антоним: иштагьсуз.. ИШТАГЬЛУДАКАЗ нар. иштагьлу яз. Ризади хъуьтуьл фазни нисидиз иштагьлудаказ кIас яна... А. Ф. Риза. Синоним: иштагьдивди. Антоним: иштагьсуздаказ. ИШТАГЬСУЗ прил. иштагь авачир. Антоним: иштагьлу.. ИШТАГЬСУЗДАКАЗ иштагьсуз гьал хас яз. Антонимар: иштагьдивди, иштагьлудаказ. ИШТАРАК араб, сущ.; -ди, -да са кардик, гьерекатдик квай гьал. * иштарак авун гл., ни са кардик, гьерекатдик квай гьал кьилиз акъудун. - Гьабибуллагь, вуна са мярекатдани иштарак ийизвач, вун кимел къвезмач... С. М. ЦицIигъ-наме. ИШТАРАКВАЛ сущ.; -или, -иле; -илер, -илери, -илера са гьихьтин ятIани кардик хьунухь.... цIийи общество туькIуьрунин карда, социализмдин къурулушда лезги халкьдин иштараквал... артух жезва. М. М. Гьажиев. ЧIалан илимдин гьакъиндай... са бязи месэлаяр. Россиядин Федерациядин Верховный суд, адвокат Гохан иштараквал аваз, Ибрагьиман арзадиз килигна ва Дагъустан Республикадин Верховный судди кьабулай къарар дуьзди я лагьана тестикьарна. Я. Къафаров. Юристдин дафтардай. Инсанди гьар са карда вичин пай, вичин иштараквал веревирд ийида, гьар патахъай гьадаз кьимет гуда. Ф. Н. ПицI квачир инсан. ИШТАРАКУН гл.; -да, -на; -из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; иштарак авун, иштарак тавун, иштарак тахвун, иштарак хъийимир са гьихьтин ятIани кар кьилиз акъудзавайбурун жергеда аваз хьун. Ада Кавказ, Керчь, Москва латал женгера иштаракна... М. Ж. "... Фу гайиди я гьамиша" - Чна ваз чи митингда иштаракун теклифзава А. Къ. АтIай жаваб. Зун яргъара хьана, завай са мукьва-кьилидинни, са къуни-къуншидинни мехъерик иштаракиз хьанач. А. Къ. Дерт. ИШТАРАКЧИ сущ.; -ди, -да; -яр, -йри, -йра иштарак авурди ва я ийизвайди. Военкоматди дяведин иштаракчийриз пул ва рикIел аламукьдай савкьватар тешкилзавай. С. М. ЦицIигъ-наме. 1930 - йисан гатфариз акт восстание къарагъна: 30 - апрелдиз Кьасумхуьр кьуна, восстанидин иштаракчийрц чкайрал чпин гьукум тайинарна. И. Гь. Колхозриз акси восстание. Дуьньядин халкьарин чIалар ахтармишуниз талукь илимдин конференцияди кIвалахиз къе пуд лагьай югъ я. Амма иштаракчияр галатнавач... Гь. Къ. Лацу марал.... за цIуругуд йисуз архиврай ва а девирдин вакъиайрин иштаракчийривай гзаф маракьлу малуматар кIватIна. М. М. Чун "гъвечIи" халкь туш. ИШУН гл., ни; -да, -на; из, -зава; -а, -ин, -рай, -мир; иш авун, иш авун, иш тавун, иш тахвун, иш хъийимир нера авай жими затI акъудун. ИЮЛЬ урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра йисан ирид лагьай варз. Адет хьанвайвал, июлдин алахьай йикъарикай са юкъуз колхозди векьерин мел авуна. Б. Гь. Заз эвера. Гьа ихьтин шартIара 1722 лагьай йисан 15 лагьай июлдиз 1 - Петрди саки виш агъзурдав агакьнавай кьушун кIватIна Гьаштерхандай вичин ахпа виридуьньядин тарихда "Каст сиягьат " тIвар алаз машгьур хьайи зурба мярекат башламишна. А. Бутаев. Гьажи Давуд ва лезгийрин азад женгер. Июлдин чими югъ тир. А. Сайд. Вергерин хъикьиф. ИЮНЬ урус, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра йисан ругуд лагьай варз. Июндин вацран юкьвар хьанвай. Гь. М. Чи бахт чи гъиле ава. Икар 1724 лагьай йисан 12 лагьай июндиз Урусатдини Туьркияди кутIунай икьрардални ачухдаказ къейднава. А. Бутаев. Гьажи Давуд ва лезгийрин азад женгер. Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 |
| |||||||
|
