ЭЛЕМЕНТ элемент (1. са затIунин составдик квай пай, кIус. 2. са затIунин, са илимдин сифте кьилер. 3. хим. химиядин рекьелди вичин составдин простой паяриз ччара ийиз тежер химический затI. 4. физ. электричестводин ток арадал гъун патал прибор. 5. разг. кас; чуждые элементы ччара элементар, ччара ксар.

ЭЛЕМЕНТАРНЫЙ 1. элементарный, сифте кьилин, анжах асул дибдиз талукь тир; элементарные сведения сифте кьилин малуматар. 2. пер. виридаз малум хьана кIандай, виридаз чир хьана кIандай, лап асулдин, чарасуз герек тир (мес. къайдаяр, шартIар).

^ ЭЛИКСИР эликсир (медицинада ва косметикада ишлемишдай, спиртдиз вигьена набататрикай хкудай туьнт настойка, спирт квай жими затI).

ЭЛЛИПС мат. эллипс (формадин жигьетдай какадиз ухшар кьил-кьилел атай какур цIар).

ЭМАЛЕВЫЙ эмалдин; эмалевая краска эмалдин шир, эмаль шир (цIарцIар, цIарцIар гудай).

ЭМАЛИРОВАННЫЙ эмалламишнавай, эмаль алай, эмаль шир алай (мес. къапар).

ЭМАЛИРОВАТЬ несов. эмаль ягъун.

ЭМАЛЬ ж мн. нет эмаль (1. мина, эмаль шир, къапариз ва мсб ядай шуьше хьиз аквадай цIалцIам затI. 2. сарарин винел патан цIалцIам къат).

ЭМАНСИПАЦИЯ мн. нет. см. эмансипировать.

ЭМАНСИПИРОВАТЬ сов. и несов. азад авун.

ЭМБАРГО нескл. эмбарго, къадагъа (къецепатан уьлкведиз товарар ва я маса багьа шейэр акъудунал ва къецепатан уьлквейрай абур гьунал къадагъа эцигун; политикадин бязи себебриз килигна са пачагьлугъдин мал, мес. пароходар ва мсб кьуна ахъай тавун); наложить эмбарго эмбарго (къадагъа) эцигун.

^ ЭМБЛЕМА эмблема, лишан; серп и молот -эмблема союза рабочих и крестьян мукални кIута-рабочийринни лежберрин садвилин лишан я.

ЭМБРИОЛОГИЯ мн. нет эмбриология (биология илимдин са хел я, ада эмбрион арадал атун ва чIехи хьун ахтармишда, см. эмбрион).

^ ЭМБРИОН биол. эмбрион (гьайванрин кьерех, къене кьунвай шараг, набататрин сифте цIир).

ЭМИГРАНТ эмигрант (са себебдиз килигна уьлкведай маса къецепатан уьлкведиз, пачагьлугъдиз куьч хьана фейи кас).

ЭМИГРАЦИЯ мн. нет эмиграция (1. бязи себебриз килигна са уьлкведай къецепатан уьлкведиз, ччара пачагьлугъдиз куьч хьана фин. 2. гьа тегьерда куьч хьанвай ксар, эмигрантар).

ЭМИГРИРОВАТЬ сов. и несов. эмиграциядиз фин, ччара пачагьлугъриз куьч хьун.

ЭМИССАР эмиссар (политикадин ва я государстводин са организацияди чинебан тапшуругъ гана са чкадиз, гзафни-гзаф ччара пачагьлугъдиз ракъурнавай кас).

ЭМИССИОННЫЙ эмиссиядин; эмиссионный банк эмиссиядин банк.

^ ЭМИССИЯ эмиссия (чар пул, кьимет авай чарар ва банкнот билетар акъудун).

ЭМОЦИОНАЛЬНЫЙ эмоциялу, эмоциональный, эмоция квай.

ЭМОЦИЯ эмоция (гужлу гьисс, рикIин теспачавал, рикIиз ийидай эсер).

ЭМПИРИЗМ мн. нет филос. эмпиризм (философиядин са рехъ я, ида чирвал къачун, са затI чирун тек са тежрибадалди, кьилдин куьлуь фактаралди хьунухь кьабулиз и карда илимдин, теориядин умуми нетижаяр хкудунин метлеблувал инкар ийизва).

^ ЭМПИРИК эмпирик (эмпиризмдин пад кьунвай кас).

ЭМПИРИОКРИТИЦИЗМ мн. нет филос. эмпириокритицизм (материализмдиз акси тир реакционный субъективный идеалиствилин философиядин течение).

ЭМПИРИЧЕСКИЙ 1. тежрибадал бинеламишнавай, тежрибадин нетижада арадал атай. 2. эмпиризмдин.

ЭМПИРИЧНЫЙ эмпиризм квай.

ЭМУЛЬСИЯ эмульсия (1. акахь тийиз амукьдай са маса жими затIунин лап куьлуь стIалар квай жими затI ва я гьа стIалар. 2. фотографиядин пластинкадин вичиз экуьни фад эсер ийидай къат).

ЭМФИЗЕМА мн. нет эмфизема (организмдин гьава жедай чкайра кьадардилай артух гьава кватI хьун, я гьава тежер чкайра, мес. хамуник, гьава, ял акатун).

ЭНЕРГЕТИКА мн. нет энергетика (1. физика илимда энергиядиз талукь тир са хел. 2. энергиядикай гьар жуьре менфят къачунин, ишлемишунин техника).

ЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ энергетикадин; энергетический институт энергетикадин институт.

ЭНЕРГИЧНЫЙ 1. къетIъи, кьетIьивилелди кар ийидай; жигер авай, кIевелай алахъдай (кас). 2. кIеви, гужлу, фад ва гужлуз кар ийидай, фад ва гужлуз эсер ийидай (мес. серанжемар, чараяр).

ЭНЕРГИЯ мн. нет 1. физ. энергия, къуват. 2. къуват, къастунал кIевивал.

ЭННЫЙ флан, са, флан; энное количество са флан кьадар.

ЭНТУЗИАЗМ. мн. нет энтузиазм, гужлу ашкъи, гужлуз руьгь хкаж хьун (са кардал гужлу гьевес хкаж хьун).

ЭНТУЗИАСТ энтузиаст (гужлуз ашкъилу кас, са кардал энтузиазмдалди, гужлу ашкъидалди, еке гьевесдалди алахъдай кас).

ЭНЦИКЛОПЕДИЗМ мн. нет энциклопедизм (гзаф жуьреба-жуьре илимрай, гзаф крарикай кIелна чирвилер аваз хьун).

ЭНЦИКЛОПЕДИСТ энциклопедист (1. вичихъ гзаф жуьреба-жуьре илимрай, крарай чирвилер авай кас. 2. ист. 18 лагьай виш йиса Францияда Дидроди ва мсб акъудзавай «Энциклопедия»-дин къваларив кIватI хьайи кIвенкIвечи алимрикай тир кас).

ЭНЦИКЛОПЕДИЧЕСКИЙ 1. энциклопедиядин; энциклопедический словарь энциклопедиядин гафарган (см. энциклопедия). 2. пер. гьар илимдикай, гьар са патахъай; энциклопедически образованный человек вири илимрикай чирвал авай кас.

ЭНЦИКЛОПЕДИЯ энциклопедия (вири илимрикай ва я са илимдиз талукь вири патарикай, асул малуматар гудай куьруь макъалаяр алфавитдин къайдада ва я темайриз килигна системада аваз туькIуьрнавай справочник-гафарган, мес. «Большая советская энциклопедия»).