ХВОЙНЫЙ цацар хьтин пешерин, цацар хьтин пешер алай (мес. шамагъаж ттар); цацар хьтин пешер алай ттарарин (там).

ХВОРАТЬ несов. кефсуз хьун, азарлу хьун, начагь хьун.

^ ХВОРОСТ мн. нет 1. цIерцIер, кьурай кулер, цIамар. 2. гъеридал чрай кьелечI тинидин чкалдин кIусар.

ХВОРОСТИНА цIерцI, кул; яргъи тIвал.

ХВОРЫЙ разг. кефсуз, сагьсуз, кефсузвал квай.

ХВОСТ ттум. ♦ плестись (ва я быть) в хвосте ттумана аваз галчIур хьун, кьулухъ галамукьун; поджать хвост пер. разг. ттум кьвехве ттун (яни кичIе хьун).

ХВОСТАТЫЙ ттум галай.

ХВОСТИЗМ мн. нет тумубанвал, ттумуна галчIур хьун (оппортунизмдин са жуьре яз, революциядин гьерекатдин кьулухъ галамай ксарихъ агалтун, партиядин регьбервилин роль инкар авун).

^ ХВОСТИК гывечIи ттум. ♦ 50 лет с хвостиком 50 йисалай артух, са тIимил ттумни галаз 50 йис.

ХВОСТИСТ тумубан, вакъиайрин ттумуна аваз галчIур жедай кас, кьулухъ кьил кьадай кас (см. хвостизм).

ХВОСТОВОЙ 1. ттумунин. 2. ттумуна авай, кьулухъ кьиле авай.

^ ХВОЩ хвощ (къацу танар авай ва хъуьр алай хьтин куьлуь пешер жедай гзаф йисарин са чIуру хъач).

ХВОЯ мн. нет цаз хьтин пеш; цацар хьтин пешер (мес. нарат, ель ттарарал жедай).

^ ХИБАРА, ХИБАРКА дехме, усал гъвечIи кIвал (кIвалер), кума, къазма (яни усал кIвал).

ХИЖИНА гъвечIи кIвал, къазма, дехме (яни гъвечIи усал кIвалер).

ХИЛЕТЬ несов. зайиф хьун, ччансуз хьун, сагъсуз хьун.

ХИЛЫЙ зайиф, ччансуз, сагъсуз.

ХИМЕРА пер. буш хиял.

ХИМЕРИЧЕСКИЙ буш, кьуру хиял тир, кьилиз тефир.

ХИМИК химик (1. химиядин специалист алим. 2. химиядин учитель. 3. химия кIелзавай студент. 4. химиядин промышленностда кIвалахзавай кас).

ХИМИКАЛИИ ед. нет химикалияр (химиядин рекьелди расай затIар).

ХИМИКАТ химикат (химиядин затI, химиядин рекьелди расай затI).

ХИМИЧЕСКИЙ химиядин; химиядиз талукь тир; химический.

ХИМИЯ мн. нет химия (затIунин составдикай, къурулушдикай, дегишвилерикай, сад маса затIуниз злкъуьнрикай ва гьакI цIийи простой ва сложный затIар арадал гъуникай рахадай илим).

^ ХИНА разг., см. хинин.

ХИНИН мн. нет хинни (хини; цIун дарман).

ХИННЫЙ 1. хиннидин. 2. хинни квай.

ХИРЕТЬ несов. зайиф хьун; сагъсуз хьун; гьакI кьураз-цIраз хьун.

^ ХИРУРГ хирург (хирургиядин доктор).

ХИРУРГИЧЕСКИЙ хирургиядин.

ХИРУРГИЯ мн. нет хирургия (медицинада тIазвай, рехне квай чка атIунин, операциядин рекьелди сагърунин методар ишлемишуниз талукь тир са хел).

^ ХИТРЕЦ амалдар кас.

ХИТРЕЦА: с хитрецой тIимил амалдарвал квай.

ХИТРИТЬ несов. амалдарвал авун.

ХИТРОСТЬ ж амалдарвал.

ХИТРОУМНЫЙ амалдарвал квай акьуллу.

ХИТРЫЙ амалдар.

ХИХИКАНЬЕ мн. нет 1. см. хихикать. 2. хи-хи авун, хъуьруьн.

ХИХИКНУТЬ однокр. хи-хи авун; явашдиз хъуьруьн (садра).

ХИЩЕНИЕ чуьнуьхун, тарашун, тIуьн (жемиятдин, гьукуматдин шейэр).

ХИЩНИК 1. вагьши гьайван, йиртижи гьайван (чуьлдин як недай, маса гьайванрал гъуьрч ийидай гьайван, мес. жанавур, лекь ва мсб). 2. пер. тарашчи; ччарадан мал недай, тарашдай азгъун кас; империалистические хищники империалист тарашчияр.

ХИЩНИЧЕСКИЙ 1. йиртижи (вагьши) гьайвандин; йиртижи (вагьши) гьайвандин хьтин; хищнические повадки вагьши гьайвандин къилихар (хесетар). 2. пер. вагьшивилелди; тарашчивилелди; хищническая вырубка леса тарашчивилелди (яни пакагьандан къайгъу чIугван тийиз, анжах къе вичиз гзаф къазанжи патал) там атIун.

ХИЩНЫЙ 1. йиртижи, вагьши (маса гьайванрин як недай, мес жанавур, лекь ва мсб хьтин). 2. пер. азгъун; темягькар; жанавурдин хьтин; хищный взгляд азгъун (вилералди нез кIандай, кукIвариз кIандай хьтин) килигун.

ХЛАДНОКРОВИЕ мн. нет секинвал, рикIик тади квачирвал.

ХЛАДНОКРОВНЫЙ секин, рикIик тади квачир; секин къилихдин; вичи-вич квадар тийир.

ХЛАМ мн. нет виже авачир цIуру затIар; зирзибил.

ХЛЕБ 1. фу. 2. техил. ♦ хлеб да соль! нуш хьуй! (незвай чкадал гьалтайла лугьуда).

ХЛЕБАТЬ несов. разг. 1. тIуьн (жими хапIа, нек тIуруналди). 2. хъун, хупI ийиз хъун. ♦ несолоно хлебавши кар туькIуьн тавуна, гьакI бушдиз.

ХЛЕБНУТЬ однокр. 1. см. хлебать. 2. пер. акун, дадмишун, чIугун (дерт, гъам).

ХЛЕБНЫЙ 1. фан. 2. техилдин; техилрин. 3. техилар (хъсан техил) авай (мес. йис); фу авай (мес. чка).

ХЛЕБОЗАВОД фан (фу чрадай) завод.

ХЛЕБОЗАГОТОВИТЕЛЬНЫЙ техилар гьазурдай, техилар гьазурунин, техилрин заготовка ийидай.

ХЛЕБОЗАГОТОВКА техилар гьазурун, техилар заготовка авун, техилрин заготовка.

ХЛЕБОПАШЕСТВО мн. нет лежбервал.

ХЛЕБОПАШЕЦ лежбер.

ХЛЕБОПЁК фу чрадайди.

ХЛЕБОПЕКАРНЯ фу чрадай чка, пекарня.

ХЛЕБОПЕЧЕНИЕ мн. нет фу чурун.

ХЛЕБОПРОДУКТЫ ед. нет техилдин продуктар (техил, чIахар, гъуьр).

ХЛЕБОРОБ см. хлебопашец.

ХЛЕБОРОДНЫЙ бул техилар авай (йис); бул техил жедай (чка).

ХЛЕБОСОЛ мугьмандиз фу гудай кас, гзаф фу гудай кас.

ХЛЕБОСОЛЬНЫЙ мугьмандиз фу гудай, гзаф фу гудай, гзаф мугьманар кьабулдай.

ХЛЕБОСОЛЬСТВО мн. нет гзаф мугьманар кьабулун, мугьманриз гзаф фу гун.

ХЛЕБОТОРГОВЛЯ мн. нет техилдин алишвериш; фан алишвериш.

^ ХЛЕВ цур (малар ядай), тевле.

ХЛЕСТАТЬ несов. 1. гатун; шарп-шарп ийиз ягъун, чIугун, вигьин; хлестать лошадей кнутом балкIанар къамчидалди гатун, балкIанрилай къамчияр чIугун. 2. гатун; ветер хлещет в лицо гару ччин гатазва. 3. ван алаз авахьун (мес. яд).

ХЛЁСТКИЙ 1. шарп ийиз гатадай; шарп ийиз галукьдай (мес. гар, къамчи). 2. пер. разг. туьнт, тIардай (гафар).

ХЛЕСТНУТЬ однокр., см. хлестать.