| Вход | Регистрация |
|
|
| Главная » Статьи » История | ||||||||
| Лезгийрин хсуси тIварар Лезгийрин хсуси тIварарин тарихда са шумуд девир чара ийиз жеда: а) ислам дин кьабулдалди хьайи (бутриз икрамзавай девир, цІуз икрамзавай девир, хашпарайрин девир) девирар; б) рагъэкъечІдай патан медениятдин (ислам диндин) девир – мусурман дин кьабулайдалай кьулухъ XX асирдин 1930- йисаралди; в) цIийи девир – XX асирдин 1930-йисарилай алай вахтунал къведалди. Гьар са девирдихъ вичин кьетIенвилер ава. Амма абурун арада тайин тир сергьятар ва я часпарар хьанач: са девирдин къайдаяр жуьреба-жуьре гьалда гуьгъуьнин девиррани давам жез хьана. Хсуси ва къадим тIварар алай вахтуналди амукьуни и кардин шагьидвал ийизва. ЧIалан ва тарихдин чешмеяр (имаратар) бегьемдиз амукь тавуни хсуси тIварар чеб чара авунин, веревирд авунин кар четинарзава. Гьайиф хьи, жуьреба-жуьре шартIар, иллаки чIала жезвай дегишвилер, маса чIаларин таъсир, тарихдин вакъиаяр ва маса себебар аваз, хсуси ва къадим тIварар чал тIимил агакьнава. Азербайжанда авай лезгийрин тIварар чируникди, чIалай ва халкьдин тарихдай цIийи делилар жагъуникди инани цIийи месэлаяр арадал къведа, мадни артух къадим тIварар винел акъатда. Абур вири гележегдин месэлаяр я. Анжах са кIвалах шак алачирди я – инсанрин тIварар гьамиша дегиш жезвай, дири, чпин жуьреяр ва къурулуш гьамиша гьерекатдик квай уьлчмеяр я. Чи макъаладин кьилин метлеб хайи халкьдин хсуси тIварар винел ахкьалдун, чара авун ва веревирд авун я. И месэла чирун патал чун чIалан ва халкьдин тарихдин чешмейрал (имаратрал), тарихдин делилрал, фольклордин эсеррал, хуьрерин, мулкарин, булахрин ва маса чкайрин тIварарал бинелу хьана. Гьа икI, лагьана канда, лезги тIварарикай виридалайни фад тир малуматар антик авторрин эсеррай малум жезва. Абуру лезги, албан пачагьрин тIварар кьазва, гекъ.: Оройс, Зобер, Вачаган, Усайдер, Сартан ва мсб. (инал абур урус чIалан чешмейра гьикI гузватIа, гьа саягъ хвена, ганва). И тIварар алай девирда гьалтзамач. Алай девирда кардик квай хсуси лезги тIварар лагьайтIа, чпин мана-метлебдиз ва къурулушдиз килигна жуьреба-жуьре я. Абур эвелни-эвел агъадихъ галай кIватIалриз чара ийиз жеда. 1. Умуми гафари делилламишнавай тIварар (гафар-омонимар). Инани гьар жуьре кIватIалар чара жезва. 1.1. Абурукай гзаф пай существительнийрикай арадиз атанва, гекъ.: 1.1.1. Мукьвавилин алакъаяр къалурзавай умуми гафарикай арадал атанвай хсуси тIварар, гекъ.: а) эркекрин тIварар: Буба (< буба "дах"), Дах (< дах "чIехи стха, буба"), Паъ (нугъатдин паъ "дах" гафунилай); б) дишегьлийрин тIварар: Диде (< диде "аялар хайи дишегьли"), Баде (< баде "чIехи диде"), Таъ (нугъатдин таъ "диде" гафунилай). Аквадай гьаларай, и жуьредин умуми гафар хсусибур яз кардик кутун халкьдин адетрихъ, мавгьуматдихъ галаз алакъалу тир. Малум тирвал, лезгийрихъ, амай дагъустанвийрихъ хьиз, рагьметдиз фенвай мукьва-кьилидин, иллаки тахлукьдин тIвар цIийиз ханвай аялдал эцигун адет хьанвай, а адет гилани ама. Гьа идалди багърийри, варисри кьейидан тIвар арадиз хкин хъийизвай. Эгер аял хадалди хизандай сад кьейитIа, аялдиз адан хсуси тIвар ваъ, мукьвавал къалурзавай умуми гаф тIвар хьиз гудай. Месела, регьметдиз фейи бубадин хсуси тIварцIин чкадал, гьа тIварцІин эвез яз, умуми буба гаф хсуси тIвар хьиз кардик кутаз хьана. 1.1.2. Лезгийрин антропонимиконда (хсуси тIварарин илимда) тIебиатдин гьаларихъ, гьайванрихъ, гьашаратрихъ, набататрихъ галаз алакъалу тир тIварарни гьалтзава, гекъ.: а) дишегьлийрин тIварар: Некьи (некьи "ширин яру емиш"), ПIини (пIини "ширин тIямдин куьлуь цилинин емиш"), Цуьк (цуьк "хъач, набатат"), Шивит (шивит "хъсан ни къведай векьерин жинсинин куьлуь пешер алай са йисан набатат"), Бубу (бубу "набатат"), Чубарук (чубарук "чими гьава кандай хур лацу, тум мукIратIдиз ухшар авай, кIвалин къаварик муг ийидай къуш"); б) эркекрин: Курум (курум "гъвечIи куркур"), БарцI (куьгьне барцI "жанавур", гьа и гафуникай барцIак гафни арадал атана), Чуьнгуьт (чуьнгуьт "ккIанвай керец", адет яз, кьветхвердин пай тир аялдиз гудай), Эфер (эфер "хъсан тIям ва ни галай хъач-набатат"), БукIуш (букIуш "сагъ хвех", яни "сагъди, тамамди, кIерец хьтинди"). И жуьредин тIварар лап сур девиррин тIварарикай я. Абур лезгийри бутриз, яни набататриз, гьайванриз икрам ийизвай девиррилай атана. И ва агъадихъ гузвай тIварар суьгьуьрдин къуват авайбурукай яз гьисабзава. 1.1.3. Ишигълаванрихъ, гъетерихъ, цава авай экв гузвай затIарихъ галаз алакъалу тир тIварар. Адет яз, абур дишегьлийриз гузвай, гекъ.: Рагъ (рагъ "дуьньядиз экв ва чимивал гузвай гъед"), Варз (варз "цавун аршда авай, вичи йифиз чил экуь ийизвай ва амай гъетерилай чилиз мукьва гъед"). И тIварарни лап куьгьнебурукай я. 1.1.4. Кеспидиз килигна гузвай тIварар: Кел, Хъамаш. 1.1.5. КIвалин къаб-къажахдин тIварар, гекъ.: эркекриз гузвай Гъаргъалагъ (гъаргъалагъ "фирчиндилай тини къадгъундай алат"). 1.1.6. Маса манаяр къалурзавай умуми гафарикай хьанвайбур, гекъ.: КIвар "легъв". 1.2. Хсуси тIварар яз прилагательнийрикайни хийир къачузвай. Инани жуьреба-жуьре кIватIалар чара ийиз жеда, гекъ.: 1.2.1. Инсандин винел патан акунриз, адак квай хесетриз, адан амалриз ва икI мад килигна гузвай тIварар, месела: а) эркекрин: Жими (жими "яд хьиз авахьдай; кIеви тушир"), КIанчIал ("чIехиди", гекъ.: кIанчIал тIуб "чIехи тIуб"), Къени (къени "дугъри; чIурувал квачир"), ЦIару (цIару "гьар жуьредин рангар акахьнавай; экуьвал квай хьтин"), Ягьру ("гуьрчегди" яру гафунин нугъатдин форма); б) дишегьлийрин: Шамал (шумал "кьакьан, жегьил, гуьчег"). 1.2.2. Ханвай аял са квекай ятIани, месела, назардикай хуьн патал тIварцIин къуватдихъ чІалахъ яз, кьасухдай "чIуру" мана аваз гузвай тIварарни (аялар хуьзвай тIварар) кьериз ятIани гьалт хъийизва, гекъ., месела, эркекбурун: Чуру (чуру "пенек-пенек хьанвай"), ЧIулав (чIулав "мичIи"). И жуьредин тIварар ханвай аял вили ягъ тавун патал, азарриз "къадагъа, туба" авун патал гузвай. Месела, ЧIулав тIвар лацу беден авай аялдиз, адакай къумралди тахьун патал, адал вил ацукь тавун патал гузвай. И тIварарикай са бязибур гьам рушарал, гьамни гадайрал эцигдай. Гекъигин чал агакьнавай ва чна хийир къачузвай БицIи "гъвечIиди" (гададиз ва я рушаз гузвай), Лазей // Лазай "экуьди" (эркек ва я диши аял) ва маса тIварар. Эхиримжи тIвар ва адан вариантар тир Лацай, Лацаб, Лацур "мураддинбурукай" я, яни ханвай аялдиз ам гьа тIварцIел атун патал гузвайди тир. ТIарам (тIарам "кIеви; гуьрчег") тIварни гьа и жергедай я. Умуми прилагательнийрикай хьанвай и тIварарни, винидихъ ганвайбур хьиз, лап къадим девиррилай чал агакьнавайбур я. Вири и тIварарин жуьреяр мукьва чIаларани ава. 2. Мукьва чIалара винидихъ гъанвайбурулай алава яз маса манаяр къалурзавай хсуси тIварарни дуьшуьш жезва. Лезги чIала ахьтинбурун чкадал маса чIаларай къачунвай гафарикай гегьеншдиз менфят къачунва. Аквадай гьаларай, са девирра хсуси лезги тIварарин чкадал са гьихьтин ятIани себебралди гьа манаяр авай маса чIаларин умуми гафар хасбур хьиз кардик кутаз хьана. Гекъигин, месела, эркекрин хсуси тIварар яз гузавай араб чIалай къачунвай гафар: Путул (путул "хтулдин аял"). Ажеб (ажеб! "хъсан!") ва мсб. Ихьтин тIварар тIимил туш, мана-метлебдин жигьетдайни абур жуьреба-жуьре я. Гьабурни, чпи хас тIварар арадал гъизвай умуми гафар гьи чIалак акатзаватIа, гьи чIалай атанватIа, гьадаз килигайтIа, гьар жуьре я. Ахьтинбурукай чпихъ бинедин чIала талукьвилер авачир тIварарни хсуси лезгибур яз гьисабна канда. Гекъигин, месела, урус чIалай атанвай умуми гафарикай хьанвай ихьтин тIварар: Победа, Пассажир, Майор, Лампа, Суду (суду "дуван йизвайди") ва мсб. 3. Хайи вахтуниз килигна гузвай Январ, Феврал, Декабр ва и жуьредин маса тIварарини чпел фикир желбзава. Аквадай гьаларай, и жуьредин тIварар виликдайни гузвай. Гекъигин, араб чIалай кьабулнавай Рамазан, Ашура ва икI мад. Бязи чешмейрай хсуси лезги ЦIиг, Чиш хьтин тIварарни гьалтзава. Яр уьлчме квай тIварарни гьа жергедай я, гекъ.: Яр+ханум. 4. Винидихъ ганвай тIварар, аквазвайвал, умуми гафари арадал гъанва. Са жерге хсуси тIварар хас гафарихъ галаз туьш жезва. Абурун бинеда чкайрин, хуьрерин, вацIарин, дагъларин ва икI мад тIварар ава. Адет яз, абур эркекрин тIварар яз гьисабзава, гекъ.: Самур, Самбур (Самур вацI), Гияр (къадим Гияр хуьр), АрхитI, Дардар (Дардар хуьр) ва икI мад. 5. Лезгийрин тIварар тешкил хьуниз ислам динди са шумуд виш йисан къене зурба таъсир авунватIани, адалай гуьгъуьниз советрин идеологиядинни таъсир хьанватIани, бутпересвилин диндиз талукь тир лезгийрин кьилин гъуцран тIварни хвенва. Ам Алпан я. Хсуси тIвар яз Алпан "цIайлапанар ракъурзавайди" гаф чи топонимрани гьалтзава. И тIвар себеб яз къадим грекри ва маса халкьари лезгийриз албанар (алпанар) лугьуз хьана, абурун вилаятдални Албания тIвар акьалтнавай. А гьукуматди алай девирдин Кеферпатан Азербайжандин ва Кьиблепатан Дагъустандин чилер кьазвай. Албанри Гелиос (Рагъ), Зевс (Цав, цIайлапанар ракъурзавайди), Селена (Варз) гъуцариз икрам авуникай Страбонани къейдзава. Лезги чIала Алпан гъуцрахъ элкъвена лугьузвай куьгьне келимани ама: вун Алпанди ягърай! Лезгийрихъ Мен тIвар алай инсанарни авай. Ам Къавкъаздин Албанидин девирда гъуц тир. Шарвилини къадим ва хсуси лезги тIвар я (лезги халкьдин къагьриманвилин эпосдин игит). Эхиримжи вахтара, шад жедай кар я, и тIварцIел чан хквезва, ам гегьеншдиз лезгийри чпин эркек аялрал эцигзава. 6. Чпин ери-бине гьеле малум тушир ва гьикI арадиз атанватIа чин тийизвай тIварарни шартIуналди хсуси лезгибур яз гьисабиз жеда. Абурун кьадар чи чIала тIимил туш, амма, лугьун лазим я хьи, алай девирда аялриз а тIварар лап кьериз гузва. Аквадай гьаларай, и кIвалахдин себебрикай сад абурун манаяр, абуру вуч къалурзаватIа чир тахьун я. Мукьва чIаларани, адет яз, абур дуьшуьш жезвач. Гекъигин: а) итимрин тIварар: Буди, БатI, БитIай, БетIан, БетI, БукIа, Буллу, Бункь, Валицай, ГвацI, ГъанцIи, Гьандал, ДуцI, Къуштар, Къумри, Къуч, Кьяркьил, Леле, Мевре, Мевер, Мут, Сиявуш, Памец, Пампур, Талегь, Фида, Ханад, Чермен, Чиби, Чигни, Шали ва мсб.; б) дишегьлийрин: Камид, Кугьар, Минавер, ЧIачIам, СанакI, Харенса ва икI мад. И жуьредин тIварарик лугьунин жигьетдай чеб дегиш хьанвай, неинки чи чIалан ва гьакIни маса чIаларай кьабулнавай тIварарни акатун мумкин я. Абурун бине гележегда тамамдиз веревирд хъувуна канзавай месэла я. Маракьквай кар я, ихьтинбурукай са бязи хсуси тIварара умуми, гьа сад хьтин сесерин кIватIалар, паяр чир жезва. И карди абур арадал атанвайбур тирди гьисабдай мумкинвал гузва. Гекъигин: а) эркекрин: Бабацай, ШабукIай; б) дишегьлийрин: Гьавалай, Мекецай ва мсб. Аквазвайвал, вири и тIварарин эхирда уртах тир пай, сесерин кIватIал -ай дуьшуьш жезва. Адан метлеб ва везифайрин кьилдинвал алай девирда чир хъижезмач. Эхирда авай -ай пай-уьлчме хкудайла, амукьзавай паярни алай девирдин гьич са дибдихъ ва я гафунихъ галаз кутаз жезвач. Къурулушдин жигьетдай -ай эхирдай хсусивал, талукьвал къалурзавай ва я эвер гунин (звательный) къадим аффиксдин ухшар къвезва. Хас тIварарин и пай гьакIни къакъатунин падеждин аффиксдиз ухшар я. Гекъ., месела, умуми гафарин къакъатунин падеждин формадикай хьанвай дишегьлийрин тIварар: Варцалай (< варз), Сувалай (< сув). Гекъиг гьакIни итимризни дишегьлийриз сад хьиз хас тир Лазей // Лазай тIварни (лаз "лацувал" гафуникай). 7. Иниз килигна, умуми гафарикай арадиз атанвай тIварарикай производнияр кьилдин кIваталдиз чара ийиз жеда. Винидихъ ганвайбурукай эхиримжибур гьахьтинбур я. Гьа икI, къурулушдин жигьетдай производный (арадиз атанвай) тIварар кьве кIватIалдиз чара ийиз жеда. Гекъ.: 7.1. Умуми существителнийрикай аффиксрин куьмекдалди арадал атанвайбур, гекъ. дишегьлийрин тIварар: Цуьквер (цуьк гафунин гзафвилин кьадар), Цуькверай (цуьк гафунин гзафвилин кьадардин къакъатунин падеж), Эквер (экв гафунин гзафвилин кьадар) ва мсб. 7.2. Жуьреба-жуьре прилагателнийрикай, чпиз гьи лишан хас ятIа, гьам къалурдай, чеб къимет гузвай (оценочный) суффиксрин куьмекдалди арадиз атанвай эркекрин тIварар, гекъ.: КIаруч (< кIару "чIулав, мичIи"), ЦIарак (< цIару "экуь"). И тIварарин эхирра авай ачух тушир сесер существителнийрин системада лакIабар арадал гъидайла кардик кутазвай суффиксар хьиз гьалтзава. Аквадай гьаларай, агъадихъ къалурнавай эркекрин тIварарин эхирра авай ачух тушир сесерни, инсанрин ва гьайванрин чпиз хас тир лишанриз (пешейриз, амалриз ва икI мад) килигна, тIварар арадиз гъизвай суффиксар тир: ЧангутI, ПиритI, ЧумукI, ГъарачI, Къуч, КъадучI, МихетI, СанакI, ШеметI. Абурун мана-метлебни гьеле сир я. Абур арадиз атун себеб авачир кар туш. Абуру, Р.И.Гьайдарова къейд ийизвайвал, тIвараринни лакIабрин арада алатай девирра тайин сергьятар авачирди къалурзава. ЛакIабрин жергедай атанвай ва я гьа са вахтунда лакIабар хьиз авай тIварарин кьадар тIимил тушир. Ихьтин тIварар-лакIабар яргъа авай ва маса чIаларихъ галаз къуншивиле авай рахунра-говорра иллаки гзаф дуьшуьш жезва. Гекъигин Р.И.Гьайдарова "Лезги чIалан ономастика" [1996] ктабда гъизвай тIварар: Фереш (Хъутунхъ), Myтай (Ашар), СункIул (НуьцIуьгъ), ЧулукI (ХъуьлуьтI), Топай (ХъуьлуьтI), ШакIв (НуьцIуьгь), Дуьгуьш, Авадан (Маца), Мулуш (Фий), Чуьгуьт, ЧIачIам (ХъуьлуьтI), ШабукIай (ХъуьлуьтI), ЦIенцIуьк (гекъ. ЦIунцIуькI – Ялахъ), Хъуллай (Ялахъ), Туванцай (Хуьруьг), Питхей (Ялахъ), ШумутI, Бубацай, Гьудой (Ялахъ), Мараш (НуьцIуьгъ), Мидикь (Ялахъ) ва мсб. Иник маса чIаларай атанвай ва чебни лугьунин жигьетдай дегиш хьанвай тIварарни акатун мумкин я. Месела, гекъ.: Дуьгуьш "къуватлу; суьгьуьрчи", Авадан "магьсул, бегьер бул авай; девлетлу" гьа ихьтинбурукай я. Абур фарс чIалай атанва. 8. Лезги чIалан жуьреба-жуьре умуми гафарин дибрикай маса чIаларай кьабулнавай антропоформантрин куьмекдалди арадиз атанвай тIварарини чпел фикир желбзава. Гекъ.: Некьият (некьи- + -ят), Лезгият (лезги- + -ят), Лезгина (лезгин- + -а), Иера (иер- + -а). Аквазвайвал, и тIварар лезги гафарин дибрихъ араб чIалан аффиксар акал хьана арадиз атанвайбур я. И тIварарни хсуси лезгибур яз гьисабна канда, вучиз лагьайтIа абур анжах чи чIалан къене ва чи чилерал арадиз атанва. 9. Идахъ галаз сад хьиз, маса чIаларай кьабулнавай умуми гафарикайни антропоформантрикай (тIварар арадиз гъизвай уьлчмейрикай) арадиз атанвай тIварарни, эгер абур маса чIалара авачтIа ва чебни анжах лезги чIала аватIа, хсуси лезгибур хьиз чара авун лазим я. Абур чпин къурулушдин жигьетдай жуьреба-жуьре я. Мисал яз, къачун чна маса чIаларай кьабулнавай умуми гафарикайни араб чIалан -ат (-ят) антропоформант акал хьана арадиз атанвай ихьтин тIварар: Сечкият (туьрк сечки "хкягъун" + -ят), Къизат (туьрк къиз "руш" + -ат), Январат (урус январ "январь" + -ат) ва мсб. 10. Хсуси лезги тIварарикай са кьадарбур сложныяр я, гекъ.: а) дишегьлийрин: Дидеруш (диде+руш); ЦIийиварз (цIийи+варз); Чирагъ (чи+рагъ, яни "гъили авунвай рагъ"); Баде (умуми бадиде гафунин куьруь хьанвай вариант, яни "бубадин диде"); б) эркекрин: ГъвечIихва (гъвечIи+хва), Касбуба (кас+буба, яни "инсанрин буба"), Бубахва (буба+хва), Хвабуба (хва+буба), ЦIарухва (цIару+хва), Чурухва (чуру+хва "хъипи+хва" ва я "чуру+хва"), ЧIехихва (чIехи+хва), ЧIехиба (чIехи+(бу)ба), Калагъа (гекъ. удин чIалан кала+гъа "чIехи+хва"). Абурун кьадар акьван гзаф туш. Иник, аквазвайвал, гьам существителнияр, гьамни прилагателниярни существителнияр чеб чпел эхциг хьана арадиз атанвай тIварар акатзава. Абур арадиз гъанвай паярни хсуси лезгибур я. 11. Абурулай тафаватлу яз, са бязи четин тIварар хсуси лезги ва маса чIаларай кьабулнавай гафар ва абурун паяр акахьуникди, эхциг хьуникди тукIуьр хьанва. Гекъ. эркекрин тIварар: Чигали (лезги чиг "куьлуь стIалрин марф" + араб Али, яни "жегьил Али"), ЦIицIали (лезг цIицI "цавуз хкадаруналди гьерекат ийидай векь-кьал авай чкайра жедай гъвечIи гьашарат" + араб Али); Куьребег (Куьре лезги топоним + туьрк бег "хан; ирсинай атай ва я пачагьди девлетлу, варлу касдиз гайи гьуьрметдин тIварцIин иеси"); Ханбуба (туьрк хан "пачагь, са тайин сергьятар авай чкадин вири ихтиярар авай кас" + лезги буба "дах"); Баладах (туьрк бала "са диде-бубадин гъвечIи яшара авай аял" + лезги дах "буба, стха"), БацIицIхан (лезги бацIи-цI + туьрк хан). 12. Жуьреба-жуьре чIаларай кьабулнавай уьлчмеяр акахьна, сад-садал эхциг хьана арадиз атанвай тIварарини чпел фикир желбзава. Абурукай лезги чIал бинеда аваз арадиз атанвай, анжах чи чIала авай тIварар хсуси лезгибур яз гьисабна канда. Инани тIварарин мана паярин жуьреба-жуьре какахьунар (комбинацияр) хьун мумкин я. Гекъ., месела: Январбег (урус январ "январь" + туьрк. бег "хан") ва икI мад. 13. Винидихъ къейд авунвайбурулай гъейри, хсуси тIварарин сиягьда кьилдин чка урус чIал бинеда аваз лезгийри чпи туькIуьрнавай четин уьлчмейри кьазва: Ревмира (рев(олюция) "инкъилаб" + мира "дуьнядин"), Райсама (рай "женнет" + сама "вич", яни "вич женнет тир"), Милрад (мил(ому) "азиздал" + рад "шадда") ва мсб. Хсуси лезги тIварарин важиб кIваталар, чи гьисабдай, гьа ибур я. Чал агакьнавай, чIала амукьнавай хсуси лезги тIварар гзафни-гзаф мажусийрин, бутриз икрам ийизвай ва албан девирра арадиз атанва. ТIварарин и куьгьне къатар къадим гъуцарин, цавара авай щейэрин, тIебиатдин гьаларин ва маса тIварар бинеда аваз арадиз атанва. Хсуси тIварарин тайин тир пай ислам диндин девирда, бязибур лагьайтIа алай девирдани арадиз атанва. Гьайиф хьи, ина чи халкьдин милливилихъ, хсусиятдихъ, адан руьгьдихъ кьан тийизвай гзаф кьадар тIварарни гьалтзава. Эхирдай лагьана канда хьи, къадим ва хсуси тIварарин сирер нугъатрин делилар ва азербайжан патан лезгийрин тIварар тешкил хьун гегьеншдиз чируникди мадни винел акъатда. Гьавиляй гележегда абур кIватI хъувуна ва вири патарихъай тамамдиз веревирд хъувуна, чирна канзавай месэла я. P.S. Играми Азербайжанда уьмуьрзавай чи агьалияр! Чи фикирдик лезгийрин хсуси тIварарин словардин кьвед лагьай издание акъудун ква. Сад лагьай ктабда (ам 2004 йисуз чапдай акъатнай) 5 агъзур кьван тIварар гьатнава. Гьадалай гуьгъуьниз, алатай йисара чна 500 кьван тек-туьк гьалтзавай тIварарни кIватI хъувуна, аник Азербайджанда уьмуьрзавай лезгийрин тIварари кьетIен ва чIехи чка кьазва. Амма, аквазвайвал, куь пата чал гьалт тавур ва чи тарихдиз хийир авай мадни гзаф тIварар авайди сир туш. Гьайиф хьи, Азербайджандиз атана, кIвалах тухудай мумкинвал чахъ исятда авач. Иниз килигна, чи тIалабун я, эгер четин туштIа, ахьтин тIварар, абурукай малуматар (гьи хуьряй, яшарин кьадар, эркек ва я диши ва икI мад) чав агакьарун. Алакъа хуьн патал чи эл. адрес: nariman01@rambler.ru. Куьн сагърай! Куьн анжах хъсан крарин иесияр хьурай! КIвалера бахтар, шадвилер ва генгвилер хьана канзавай Нариман Абдулмуталибов, ДГУ-дин доцент "АЛАМ" журнал
| ||||||||
| ||||||||
921
0
| |||||||
|
